عوامل زیادی دست‌به‌دست هم می‌دهند تا یک فیلم خوب ساخته شود؛ بعضی از این عوامل شاید اصلاً به چشم مخاطب نیایند. اول طرح داستانی است که حس تخیل شما را تحریک و از شروع فیلم تا تیتراژ پایانی درگیرتان می‌کند. بعد، مرحله‌ی انتخاب بازیگرانی است که به حال و هوای قصه نزدیک باشند و پس از آن قرار دادن بازیگران در صحنه، گریم و لباس‌پوشاندن به آن‌ها است که قصه را زنده می‌کند.
به گزارش مرور نیوز، در مرحله بعد موسیقی متن می‌آید که ما را عمیقاً تحت تأثیر قرار می‌دهد. اما یک فاکتور دیگر این میان وجود دارد که شاید متوجه نقش مهمش نباشیم: ساوندترک یا مجموعه‌ی ترانه‌های استفاده‌شده در یک فیلم. این ترانه‌ها که در نقاط حساس فیلم استفاده می‌شوند، توجه ما را به آن لحظهی بخصوص جلب می‌کنند، هیجان‌زده‌مان کرده و ضربان قلب‌مان را بالا می‌برند. و در گذر زمان تبدیل به ترانهی ماندگار می‌شوند.
این معجزه‌ی موسیقی و به‌خصوص موسیقی باکلام در سینما است. گاهی یک ترانه فراتر از خود لحظه یا فیلم قرار می‌گیرد و محبوبیتش از فیلمی که ابتدا در آن پخش شده است بیشتر می‌شود. مثل ترانهی معروف گروه بی‌جیز «زنده ماندن» (Stayin’ Alive) که اولین بار با فیلم «تب شنبه‌شب» (Saturday Night Fever) پخش شد؛ خیلی‌ها شاید خود فیلم را ندیده باشند اما ترانه‌اش را حتماً شنیده‌اند و حتی دوستش دارند. این قبیل ترانه‌ها فوراً ما را به یاد فیلم‌هایی می‌اندازند که اولین‌بار از آن‌ها پخش شده‌اند و همین‌طور صحنه‌هایی که در شکل‌گیری‌اش نقش مؤثری داشته‌اند. این شما و این بیست ترانهی ماندگاری که شاید شما را به یاد لحظات مورد علاقه‌تان در قاب نقره‌ای بیندازد.
۲۰. ترانهی «خودت رو رها کن» (Lose Yourself) در فیلم «هشت مایل» (۸ Mile)
امینم وقتی این ترانهی رپ را با فیلم «هشت مایل» منتشر کرد، میان نوجوانان و طرفداران رپ معروف بود. اما اسکاری که برای این فیلم که در آن بازی هم کرد گرفت او را به شهرت جهانی رساند. مؤسسه‌ی فیلم امریکا این ترانه را یکی از صد ترانهی برتر تاریخ سینما می‌داند. طرفداران موسیقی رپ حتماً موافق این عنوان‌اند. آن‌ها هم که ترانه را نشنیده‌اند، می‌توانند اینجا بشنوند. طبعاً باید به کلام دقت کرد.
۱۹. ترانهی «مرا ببوس» (Kiss Me) در فیلم «او همه‌چیز تمام است» (She’s All That)
گروه «سیکس‌پنس نان در ریچر» (Sixpence None the Richer) فراتر از این ترانهی کمدی رمانتیک نوجوانانه‌ی دهه نودی نرفت. این معروف‌ترین ترانه‌ای است که از این گروه شاید در خاطرمان مانده باشد. ترانه‌ای که در سکانس پایین آمدن شخصیت راشل لی کوک از پله‌های خانه‌اش، وقتی قرار است با ظاهر جدیدش جلو همه و محبوبش حاضر شود، پخش می‌شود. این فیلم محصول ۱۹۹۹ دربارهی دختر ساده‌ای در دبیرستان است که موضوع شرط یک پسر محبوب (فردی پرینز) با دوستانش می‌شود. شرط این است که پسر ظرف مدتی کوتاه این دختر ساده را از این رو به آن رو و عاشق و شیفتهی خود و بعد رهایش می‌کند. همان تم آشنایی «بانوی زیبای من» البته بدون آن شکوه و احترام. دختر تغییر می‌کند اما این پسر است که حالا شیفتهی او شده است. زندگی بسیار سرگرم‌کننده‌تر می‌شد اگر همه‌ی ما یک ترانهی مخصوص ورود ویژه‌ی خودمان داشتیم.
۱۸. ترانهی ماندگار «چشم ببر» (Eye of Tiger) در فیلم «راکی ۳» (Rocky III)
هر کسی برای انجام تمرین‌های سخت ورزشی یا اصلاً هر کار سختی به کمی انگیزه نیاز دارد. قسمت سوم«راکی»، محصول ۱۹۸۲، با ترانهی «چشم ببر» از گروه دهه‌ی هفتادی سروایور (Survivor)، که با این ترانه به شهرت جهانی رسیدند، آن صحنه‌های مونتاژشده‌ی انجام تمرین‌های راکی را به کمال رساند. تأثیر این ترانه بر مخاطب به‌قدری است که شاید بعدها اگر در زندگی‌اش بخواهد دست به کاری بزرگ بزند یا مثل خود راکی تمرین‌های ورزشی سخت کند، این ترانه را گوش کند تا انگیزه‌ای برای ادامه‌‌ی راهش باشد. در بسیاری از فیلم‌ها در چنین لحظهی مشابهی که شخصیتی در حال دگرگونی است از این ترانه استفاده شده است؛ یک نمونه‌ی خوبش در «پرسپولیس» مرجان ساتراپی. این ترانه را بشنوید.
۱۷. ترانهی ماندگار «لذت زندگی» (The Time Of My Life) در فیلم «رقص کثیف» (Dirty Dancing)
«رقص کثیف» یکی از فیلمهای موزیکال محبوب و معروف دهه‌ی ۱۹۸۰ چند لحظهی مهم دارد که با ترانه‌هایی همراه است که هر کس ببیند و بشنود حتماً عاشقش می‌شود. روشن است که بزرگ‌ترین لحظهی فیلم زمانی فرا می رسد که این ترانه پخش می‌شود و دو شخصیت اصلی فیلم برای آخرین بار با هم می‌رقصند. این فیلم محصول ۱۹۸۷ با بازی پاتریک سوییزی و جنیفر گری دربارهی رابطه‌ی عاطفی میان یک مربی رقص و دختر نوجوانی است که پدرش با رقصیدن او مخالف است و می‌خواهد او به دانشگاه برود و با یک پزشک ازدواج کند.
۱۶. ترانهی «شیدا» (Maniac) در فیلم «فلش‌دنس» (Flashdance)
شاید ترانهی معروف «چه احساسی؟» (What a Feeling) ایرنه کارا تم اصلی درام عاشقانه‌ی رقص‌محور «فلش‌دنس» بوده باشد، اما ترانهی «شیدا» از مایکل اسمبلو آن لحظهی موسیقایی در فیلم است که همه‌ی ما را درگیر خودش می‌کند؛ لحظات تمرین شخصیت اصلی فیلم با بازی جنیفر بیلز که یکی از صحنه‌های مونتاژی ماندگار سینماست. این فیلم محصول ۱۹۸۳ به کارگردانی آدریان لین دربارهی دختر جوان رقصنده‌ای است که می‌خواهد تبدیل به رقاص حرفه‌ای شود.
۱۵. ترانهی «در چشمان تو» (In Your Eyes) در فیلم «هر چی خواستی بگو» (Say Anything)
تصویر جان کیوزاک در فیلم محصول ۱۹۸۹ «هر چی خواستی بگو» که حین پخش ترانهی «در چشمان تو» پیتر گابریل یک بوم‌باکس غول‌پیکر دهه هشتادی را بالای سر خود نگه داشته در حافظه‌ی جمعی ما مخاطبان سینما ثبت شده است. عکسش که پوستر فیلم هم هست، خود تصویر ماندگاری است. حالا چند دهه از آن فیلم گذشته و این ترانه و آن لحظه هنوز چیزی است که باعث ارتباط مردم با ایده‌ی کلی ژانر کمدی عاشقانه می‌شود؛ دیدگاهی که تلاش می‌کند بگوید اگر در حق کسی، عزیزی، محبوبی خطایی مرتکب شدید، دوباره تلاش کنید خطایتان را جبران کنید و آن عزیز، محبوب، دوست را دوباره پیش خود بازگردانید.
۱۴. ترانهی «من برایت کمی دعا می‌کنم» (I Say a Little Prayer) در فیلم «عروسی بهترین دوستم» (My Best Friend’s Wedding)
آن صحنه‌ای که شخصیت روپرت اورت آمده تا دوستش را از مخمصه‌ی مثلث عاشقانه‌ای که در آن گیر افتاده نجات دهد و کل مراسم ناهار پیش از جشن عروسی را با خوانندن ترانهی پرطرفدار «من برایت کمی دعا می‌کنم» توی دستش می‌گیرد، هنوز مثل سال ۱۹۹۷ که کمدی عاشقانه‌ی «عروسی بهترین دوستم» اکران شد، سرگرم‌کننده است.
ماجرا از این قرار است که جولیا رابرتز دوستی قدیمی داشته که با هم رابطه‌ی عاشقانه نداشتند اما به هم قول داده بودند اگر تا سنی ازدواج نکردند با هم ازدواج کنند. حالا این دوست برای عروسی‌اش خانم رابرتز را دعوت کرده و او هم آمده اما حسادت می‌کند و دست به هر کار شرورانه‌ای می‌زند تا جلو عروسی را بگیرد. مثلاً در همین صحنه‌ی معروف از دوست همجنسگرایش خواسته بیاید و طوری رفتار کند که حسادت‌برانگیز باشد.
این ترانهی محصول ۱۹۶۷ که نسخه‌ی اصلی‌اش را دیان وارویک و نسخه‌ی فیلم را دایانا کینگ اجرا کرده، از جمله لحظات درخشان «عروسی بهترین دوستم» است؛ از آن لحظه‌ها که معجزه می‌کند و از قصه و فیلم بیرون می‌زند. ترکیبش با شلوغ‌کاری و اداهای عاشقانه‌ی روپرت اورت واقعاً هم حسادت‌برانگیز است.
۱۳. ترانهی ماندگار «ملودی رها از زنجیر» (Unchained Melody) در فیلم «روح» (Ghost)
باز هم ترانه‌ای زیبا در فیلمی زیبا که داغ عشقش به دل کسانی که نوجوانی و جوانی اول‌شان را در دهه‌ی ۱۹۹۰ گذراندند، تا سال‌ها همراه بود. سفالگری جز در فیلم «روح» هرگز تا این اندازه احساسی و جذاب نبوده است. درک لحظات عاشقانه‌ای که پاتریک سوئیزی و دمی مور در این فیلم در کنار هم تجربه می‌کنند بدون وجود این ترانهی عاشقانه با آن صدای لطیف و روح‌نواز ممکن نبود. ترانه چنان حس و حالی به آن لحظات و فضا می‌دهد که حتی تصورش با آهنگ دیگری هم دشوار است.
این ترانه در واقع محصول ۱۹۵۵ و برای فیلمی به نام «رها از زنجیر» (Unchained) ساخته شد. تاد دانکن اول آن را اجرا کرد و بعدها در قرن بیستم بارها بازخوانی شد. اما معروف‌ترین بازخوانی، همین است که گروه رایچس برادرز در سال ۱۹۶۵ منتشر کردند و با فیلم «روح» دوباره بر سر زبان‌ها افتاد. این ترانهی ماندگار را بشنوید.
۱۲. ترانهی «قلب من ادامه خواهد داد» (My Heart Will Go On) در فیلم «تایتانیک» (Titanic)
ترانه‌ای که سلین دیون، خواننده‌اش، دوست نداشت در ابتدا بخواند، و اصلاً در طول فیلم پخش نمی‌شود و فقط موسیقی بی‌کلامش در طول فیلم و خودش در تیتراژ پایانی شنیده می‌شود، با موزیک ویدیوی معروفش یک‌شبه تبدیل به ترندی جهانی شد و سلین دیون را به شهرت فراجهانی رساند. آن زمان که موزیک ویدیوی این ترانهی معروف و نامزد جایزه‌ی اسکار از کانال‌های برفکی یا قاچاقی به دست ما می‌رسید، خانم سلین دیون هرگز فکرش را نمی‌کرد به یکباره این چنین در دل همه‌ی جهان جا کند.
از قرار ستاره‌ی بخت این خواننده‌ی کانادایی از زوج جوان عاشق ناکام «تایتانیک» جک و رز معروف که بازیگرانش لئوناردو دی‌کاپریو و کیت وینسلت را هم به شهرتی جهانی رساند، پراقبال‌تر و پرنورتر بود. به هر حال، شاید حالا دیگر ترانه را بس که شنیده‌ایم دوست نداشته باشیم اما حتماً از یادمان نمی‌رود که روزی این ترانه یادآور عشق داغ و معصوم جک و رز بود که دست سرنوشت و شاید اختلاف طبقاتی نگذاشت به هم برسند.
۱۱. ترانهی «بی‌بند و بار» (Footloose) در فیلم «بی‌بندوبار» (Footloose)
این درام موزیکال به ترانه‌هایش از جمله همین ترانه که عنوانش با فیلم یکی است، معروف است. فیلم دربارهی نوجوانی (کوین بیکن) است که از شیکاگو عشق به موسیقی و رقصیدن را به شهر کوچکی می‌آورد؛ شهری که گویا فضایش با تراژدی بهتر کنار می‌آید. این فیلم محصول ۱۹۸۴ موسیقی متنی قوی‌ای دارد. کنی لاگینز بدون شک نقش بسیار مهمی در این تأثیرگذاری دارد. ترانهی «بی‌بند و بار» قطعاً شما را از جایتان بلند می‌کند.
۱۰. ترانهی «رقاص کوچک» (Tiny Dancer) در فیلم «تقریباً مشهور» (Almost Famous)
فیلم محصول ۲۰۰۰ کامرون کرو داستان یک روزنامه‌نگار است که موسیقی را دنبال می‌کند و قرار است به بهانه‌ی نوشتن مقاله‌ای با گروه راک Stillwater برای اجرای کنسرت‌شان به همراه آن‌ها سفر کند. این گروه راک خودشان چند ترانهی معروف دارند اما در نهایت این ترانهی التون جان است که همه را با هم همراه می‌کند؛ همان اجرای گروهی از «رقاص کثیف» که همه وقتی از بودن در سفر خسته و مضطرب‌اند در اتوبوس می‌خوانند. تک‌آهنگ دهه‌ی هفتادی التون جان با این فیلم جانی تازه گرفت. این ترانهی ماندگار را بشنوید.
۹. ترانهی ماندگار «رودخانه‌ی ماه» (Moon River) در فیلم «صبحانه در تیفانی» (Breakfast at Tiffany’s)
این ترانه به لطف بازی آدری هیپبورن در نقش هالی گولایتلی در کلاسیک محصول ۱۹۶۱ «صبحانه در تیفانی» می‌خواند،، یک اسکار و دو گرمی دریافت کرد. ترانهی معروف «رودخانه‌ی ماه» را هالی در سکانسی که از پنجره‌ی رو به پلکان اضطراری نشسته، با یوکله‌له اجرا می‌کند؛ ایی که به شخصیت او عمقی فراتر از زندگی می‌بخشد. کم‌اند بازیگران زنی که بتوانند مثل هیپبورن این کار به‌یاد ماندنی را انجام دهند. اجرای او از این ترانه همچون خودش ظریف است. این ترانهی ماندگار را فرانک سیناترا هم اجرا کرده است.
۸. ترانهی «در گذر زمان» (As Time Goes By) در فیلم «کازابلانکا» (Casablanca)
در فیلم ایلسا لوند (اینگرید برگمن) از سام پیانیست (دولی ویلسون) می‌خواهد که این ترانه را برای او بنوازد تا بتواند سیری به درونش و خاطرات عاشقانه‌اش داشته باشد؛ خاطرات عاشقانه‌ای که از دست رفته و حالا دوباره با رودرویی با محبوب زنده شده است. نگاه اینگرید برگمان وقتی ترانه نواخته می‌شود، فراموش‌نشدنی است. آن خیرگی به خاطرات و آن غم فقدان. این صحنه یکی از ماندگارترین لحظات «کازابلانکا»، این کلاسیک دهه‌ی چهلی است که هنوز نقل محافل و یکی از غم‌انگیزترین مثلث‌های عاشقانه و عشق ناکام بر پرده‌ی سینماست؛ یادآور دوران طلایی‌اش. ترانهی «در گذر زمان» را در اصل هرمان پوپفلد سال ۱۹۳۱ اجرا کرده و سال ۲۰۱۰ به تالار مشاهیر گرمی راه یافت.
۷. ترانهی «همیشه دوستت خواهم داشت» (I Will Always Love You) از فیلم «محافظ شخصی» (Bodyguard)
اول دالی پارتون بود که این ترانه را خواند، اما این ویتنی هیوستون بود که با قدرت جادویی صدایش، ترانه را با فیلم محصول ۱۹۹۲ «بادیگارد» در کنار کوین کاستنر به شهرتی جهانی رساند. این ترانه همچنان پرفروش‌ترین موسیقی متن فیلم در تمام دوران است و این اصلاً بی‌دلیل نیست. ترانه در صحنه‌ی پایانی، مهم‌ترین لحظهی فیلم پخش می‌شود، جایی که ستاره‌ی قصه که ویتنی هیوستون نقش‌اش را بازی می‌کند دارد از محافظش جدا می‌شود اما برمی‌گردد تا برای آخرین بار او را ببیند، و هر‌بار بی‌اغراق اشک تماشاگر را در‌می‌آورد. قدرت صدا و خوانندگی خانم هیوستون در این آلبوم و این ترانه بی‌نظیر است.
۶. ترانهی ماندگار «سطح» (Shallow) از فیلم «ستاره‌ای متولد شد» (A Star is Born)
حتی پیش از اکران خوانش چهارم از قصه‌ی «ستاره‌ای متولد شد» هم مردم وقتی تریلر فیلم را می‌دیدند به خاطر آن لحظه‌ای که گاگا ترانهی به‌یادماندنی «سطح» را می‌خواند، از خود بی‌خود می‌شدند. اما جادوی واقعی زمانی اتفاق افتاد که ما همه لحظهی ورود ستاره‌ای را به صحنه دیدیم و شیمی میان او و بردلی کوپر و همه‌ی آنچه در این قصه‌ی تلخ رخ می‌دهد. چه لبخندی به لب دارد بردلی کوپر وقتی گاگا با ترس و خجالت برای اولین بار روی صحنه می‌خواند و چه زیباست دوئت خواندن این دو وقتی به هم می‌گویند: «ما فرسنگ‌ها دور از سطحیم.» داغ میان این زوج سینمایی آن‌قدر زیاد بود که مردم دوست داشتند در زندگی واقعی واقعاً با هم باشند. و چه اسکار شایسته‌ای گاگا برای این ترانه و اجرای ماندگارش در مراسم اسکار دریافت کرد.
۵. ترانهی «آن سوی رنگین‌کمان» (Over The Rainbow) از فیلم «جادوگر شهر آز» (The Wizard of Oz)
آرزوی دوروتی فیلم «جادوگر شهر آز» برای جهانی زیباتر با آسمانی آبی‌تر که در آن انسان همچون پرندگان بال پرواز داشته باشد، آرزوی اتوپیایی این ترانهی کلاسیک است که جودی گارلند جوان با غم‌انگیزترین لحن ممکن در این کلاسیک محصول ۱۹۳۹ برای ما می‌خواند.
ترانهی ماندگار «آن سوی رنگین‌کمان» از آن زمان تا کنون بارها بازخوانی شده و فراتر از فیلم حرکت کرده است. یکی دیگر از نسخه‌های خوبش را لویی آرمسترانگ بزرگ اجرا کرده که نسبت به نسخه‌ی اولی به‌مراتب امیدوارانه‌تر و شادمانه‌تر است؛ انگار آرمسترانگ با خنده آن را می‌خواند. اما در نسخه‌ی گارلند ما آن غمی را که از پس آرزویی محال در کلام ترانه برمی‌آید، در صدا و اجرای او می‌شنویم؛ ترکیبی بین امیدواری و نومیدی که خیال و واقعیت را به هم پیوند می‌زند.
۴. ترانهی ماندگار «خانم رابینسون» (Mrs. Robinson) از فیلم «فارغ‌التحصیل» (The Graduate)
خانم رابینسون نام شخصیتی است که در فیلم جنجالی محصول ۱۹۶۷ «فارغ‌التحصیل» دانش‌آموزی جوان را که به‌تازگی فارغ‌التحصیل شده است، اسیر وسوسه‌های خود می‌کند. فیلم به لحاظ تاریخی به اندازه‌ی کافی مهم است اما ترانهی «خانم رابینسون» از گروه دونفره‌ی معروف دهه‌ی شصت و هفتاد میلادی سایمون و گارفانکل از خود فیلم فراتر رفت، در صدر جدول بیلبورد قرار گرفت و اولین ترانهی راکی شد که از گرمی جایزه‌ی بهترین ترانهی سال را دریافت کرد. این ترانهی ماندگار را بشنوید.
۳. ترانهی «قطره‌های باران بر سرم می‌ریزد» (Raindrops Keep Fallin’ On My Head) در فیلم « بوچ کسیدی و ساندنس کید» ( Butch Cassidy And The Sundance Kid)
ترانهی «قطره‌های باران بر سرم می‌ریزد» از برت بکراک و هال دیوید با صدای بی. جی. توماس برای این وسترن کلاسیک محصول ۱۹۶۹ در توصیف کسی است که می‌فهمد شادی به زودی به او روی می‌آورد و به همین خاطر بر نگرانی‌ها و مشکلاتش غلبه می‌کند. این ترانهی پرفروش در همان سال پخش فیلم در صدر صد ترانهی برتر بیلبورد قرار گرفت و اولین ترانهی امریکایی‌ای بود که هیت دهه‌ی هفتاد میلادی شد. جایزه‌ی اسکار بهترین ترانه را هم از آن خود کرد و بکراک که موسیقی متن فیلم را هم کار کرده بود، جایزه‌ی بهترین موسیقی متن را دریافت کرد. این ترانهی ماندگار را بشنوید.
۲. ترانهی ماندگار «شکل قلب من» (Shape of My Heart) در فیلم «لئون» (Leon)
کسی نیست که این تک‌آهنگ بی‌نظیر استینگ را نشنیده و دوست نداشته باشد. این ترانه که استینگ آن را با همکاری دومنیک میلر نوشته سال ۱۹۹۳ منتشر شد اما در سال ۱۹۹۴ برای فیلم «لئون» استفاده شد. ترانه خیلی خوب بر سکانس پایانی تریلر دهه‌ی نودی محبوب لوک بسون نشسته و قلب ما را به خاطر آنچه بر دخترک بی‌گناه قصه و قهرمان حرفه‌ای‌اش گذشته است، به درد می‌آورد. در سال اکران فیلم هم موفق نشد در فهرست پنجاه ترانهی برتر بریتانیا قرار بگیرد. اما در سال‌های بعد کاملاً مستقل از فیلم مسیر خود را ادامه داده، به یکی از شاهکارها و ترانه‌های ماندگار موسیقی پاپ تمام دوران تبدیل شده و نقش مهمی در شکل‌گیری مسیر حرفه‌ای استینگ به عنوان خواننده‌ای مستقل (از گروه پلیس) داشته است. این ترانهی ماندگار را برای چندمین بار بشنوید.
۱. ترانهی «آسیب‌بادی‌های ذهن تو» (The Windmills of Your Mind) در فیلم «حادثه‌ی توماس کراون» (The Thomas Crown Affair)
شاهکار میشل لوگران که کلامش را زوج ترانه‌سرای آلن و مرلین برگمان نوشته‌اند در فیلم پلیسی تحسین‌شده سال ۱۹۶۸ «حادثه‌ی توماس کراون» شایسته‌ی مقام برترین ترانهی ماندگار فیلم تمام دوران است. این ترانهی اسکاربرده که هنرمندان زیادی از جمله فرهاد مهراد به زیبایی آن را بازخوانی کرده‌اند، چنان تو را در برابر حقیقت آنچه در این هستی از طریق درک انسانی جریان دارد، پیچیده در عین سادگی قرار می‌دهد که محال است مو بر اندامت سیخ نشود. توصیف بعضی پدیده‌ها در کلام نمی‌گنجد. فقط ترانه را گوش دهید و حتماً به معنایش دقت کنید. ترجمه‌ی فارسی ترانه را هم اگر کمی بگردید پیدا می‌کنید.
