قرارداد نفتی روحانی با ستاد اجرایی فرمان امام

دیروز پایان ماه‌ها تنش بر سر الگوی قراردادهای جدید نفتی ایران بود؛ الگویی که دولت مجبور شد سه بار آن را تصحیح کند. همه ارکان نظام با دقت آن را بررسی کردند و نهایتا پس از تأیید هیأت تطبیق قوانین مجلس شورای اسلامی، دولت مجاز به اجرائی‌کردن آن شد. به نظر می‌آید امضای اولین قرارداد جدید نفتی با یک شرکت داخلی آن هم با شرکت نفت و گاز زیرمجموعه ستاد اجرائی فرمان امام(ره) مسیر را برای امضای قراردادهای تازه هموار کرده است. غلامرضا منوچهری، معاون توسعه و مهندسی شرکت ملی نفت و ناجی سعدونی، مدیرعامل شرکت توسعه صنعت نفت و گاز پرشیا، چارچوب قرارداد را امضا می‌کنند تا مذاکره برای امضای قرارداد کامل سریع‌تر پیش برود. علی کاردر، مدیرعامل شرکت ملی نفت و غلامرضا نوذری، رئیس هیأت‌مدیره گروه توسعه انرژی تدبیر، هم پشت میز قرارداد ایستاده‌اند تا ضمانت اجرائی آن قوی‌تر باشد. شرکت نفت و گاز پرشیا که نوذری آن را بنیان گذاشت، توانسته است توسعه میدان نفتی یاران شمالی در مرز ایران و عراق را با تولید روزانه ٣٠‌ هزار بشکه نفت به پایان ببرد. دیروز روز مهمی در صنعت نفت ایران بود؛ روزی که پیمانکاران E&P ایرانی رسما متولد شدند. پیش‌ازاین وزارت نفت هشت شرکت ایرانی را به‌عنوان شرکت‌های E&P تأیید کرده بود: «با پوست‌کلفتی کاری را انجام دادیم و به ثمر نشست. در دوره قبلی وزارتم هم GC (پیمانکاران عمومی) را تشکیل دادیم که پوست ما را کندند؛ درصورتی‌که امروز به‌عنوان شرکت‌های دانش‌بنیان به آنها افتخار می‌کنند. الان هم همین‌طور است. اگر شرکت‌های E&P شکل بگیرد، قطعا می‌توانیم از این طریق در خارج از کشور درآمد داشته باشیم». این را زنگنه دیروز گفت.

 

کاردر: با این قراردادها ٢٧‌میلیارد دلار درآمد کسب می‌کنیم

علی کاردر که به‌جای رکن‌الدین جوادی بر مسند مدیرعاملی شرکت ملی نفت نشسته است، سخنران اول مراسم امضای قرارداد بود: «شرکت ملی نفت ایران انتظار دارد با اجرای فعالیت‌های توسعه‌ای «گروه توسعه انرژی تدبیر» در میدان‌های یاران، کوپال و مارون تولید روزانه نفت خام این میدان‌ها از ١٨٥‌هزار بشکه کنونی به حداقل ٢٦٠‌هزار بشکه برسد». به گفته کاردر پنج مخزن این سه میدان نفتی مجموعا ١٤,٥‌میلیارد بشکه نفت ذخیره درجا دارد که با اتکا به ضریب بازیافت کنونی، ذخیره نفت برداشت‌کردنی این میدان‌ها حدود ٢,٥ ‌میلیارد بشکه است: «هم‌اکنون ضریب بازیافت از میدان یاران حدود ١٠ درصد، مخزن بنگستان میدان مارون حدود ٩,٣ درصد، مخزن بنگستان میدان کوپال حدود ١٣ درصد و مخزن آسماری میدان کوپال بیش از ١٨ درصد است». مدیرعامل شرکت ملی نفت سرمایه‌گذاری لازم برای اجرای قرارداد افزایش ضریب بازیافت از این میادین را دو‌میلیاردو ٢٠٠‌میلیون دلار اعلام و اظهار امیدواری کرد شرکت نفت و گاز پرشیا از توانمندی شرکت‌های خارجی بهره‌مند شود: «درآمدهای حاصل از توسعه میدان‌های یاران، کوپال و مارون در قالب قراردادهای پیش‌رو حدود ٢٧‌میلیارد دلار برآورد می‌شود». مدیرعامل شرکت ملی نفت با ابراز رضایت از عملکرد شرکت نفت و گاز پرشیا در توسعه میدان یاران بر افزایش نقش دانشگاه‌ها برای مطالعه میادین نفتی تأکید کرد: «هم‌اکنون دانشگاه شریف روی مخزن بنگستان میدان کوپال در حال مطالعه است و نتایج این مطالعه می‌تواند در پیوند با شرکت ایرانی، در افزایش ضریب بازیافت نفت این مخزن مؤثر باشد».

 

مخبر: نباید نگران آمدن خارجی‌ها باشیم؛ آنها باید نگران رفتن ما باشند

رئیس ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) در مراسم امضای اولین قرارداد نسل جدید قراردادهای نفتی ایران هدف مجموعه‌اش را از ورود به بخش نفت و گاز تبدیل‌شدن به یک تشکیلات بین‌المللی در این حوزه خواند: «یک ‌سال است که این بحث‌ها کشور را مشغول کرده است. واقعا ما نباید نگران آمدن خارجی‌ها باشیم. خارجی‌ها باید نگران رفتن ما به کشورهایشان باشند. ما به‌دنبال این هستیم که به یک تشکیلات بین‌الملل (در صنعت نفت و گاز) تبدیل شویم». محمد مخبر بهترین هدیه به مردم را رقابت با خارجی‌ها در خارج از کشور عنوان کرد. وی نیز تصریح کرد که HOA قرارداد کامل نیست؛ بلکه چارچوب قرارداد است: «هدف ما این است که میادین بزرگی مانند آزادگان و یادآوران را توسعه دهیم». مخبر اعلام آمادگی کرد تا در توسعه این سه میدان نفتی با شرکت‌های بخش خصوصی شریک شود: «هر بخش خصوصی که آماده است شریک ما شود، آمادگی داریم. درصدش هم مطرح نیست. فقط باید مدیریتش با ما باشد چون باید جواب‌گوی شرکت ملی نفت باشیم». وی با یادآوری اجرای پروژه یاران شمالی گفت: «از ١٤٢ شرکت ایرانی فعال در پروژه یاران شمالی جز پروژه‌های حفاری، هیچ‌یک از شرکت‌ها وابسته به ستاد اجرائی فرمان امام(ره) نیستند». حالا ستاد اجرائی فرمان(ره) که روزگاری گمان نمی‌رفت بتواند به‌موقع میدان یاران شمالی را به بهره‌برداری برساند، توانسته با جذب باتجربه‌های نفتی پروژه را تمام کند تا به‌زودی مراسم افتتاح آن را برگزار کند.

 

زنگنه: هیچ‌کس جای کسی را تنگ نمی‌کند؛ پول مفت به کسی نمی‌دهیم

بیژن زنگنه پس از مخبر، چارچوب امضاشده قرارداد را شامل عناصر کلی قرارداد ازجمله قیمت، سود پیمانکار، دستمزد و زمان دانست و امضای قرارداد نهایی را منوط به آماده‌سازی متن کامل قرارداد در چند ماه آینده کرد: «بعد از ١٠٨ سال از کشف نفت در ایران هنوز یک شرکت E&P نداریم. کشوری که نفت دارد، باید حتما از این شرکت‌ها داشته باشد». وی از احتمال تأیید صلاحیت دو شرکت دیگر به عنوان شرکت‌های E&P خبر داد تا تعداد آنها به ١٠ شرکت برسد. زنگنه ابراز امیدواری کرد شرکت نفت و گاز پرشیا در مشارکت با شرکت‌های خارجی، تکنولوژی روز را بیاورد: «تمام آنچه امضا شده است مربوط به افزایش ضریب بازیافت است. برای اجرای این طرح‌ها طبیعتا بخشی از پول را خود ستاد اجرائی تأمین می‌کند، بخشی را وام می‌گیرد و بخش دیگر را باید از منابع خارجی تأمین کند». وی با استناد به سخنان مخبر برای گرفتن شریک از بخش خصوصی تصریح کرد: «این اولین‌بار است که یک شرکت ایرانی می‌گوید دنبال پول نیست و دنبال بالابردن توان مدیریتی و کسب تکنولوژی است». جملات بعدی وزیر نفت خطاب غیرمستقیم به آنهایی است که منتقد آمدن خارجی‌ها هستند: «هیچ‌کس جای کسی را تنگ نکرده است. ما بیش از ٦٠ مخزن فقط در جنوب داریم. میدان جدید کشف‌نشده هم داریم. ما بیش از صد‌ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری لازم داریم». پس از این سخنان نوبت توجیه منتقدانی است که اجرای قراردادهای نفتی را سخت کرده‌اند: «الان در میدان نفتی آزادگان چاه می‌زنیم. ولی ضریب بازیافتش پنج درصد است. یعنی از ٩٥ درصد نفت نمی‌توانیم برداشت کنیم». حالا نوبت یک خبر تازه از سوی وزیر نفت است: «دو روز پیش تصویب کردیم شرکت ملی مناطق نفت‌خیز خودش چند میدان نفتی نظیر رگ سفید، پارسی، شادگان و… را توسعه دهد». وزیر نفت با بیان اینکه هیچ افتخاری نیست که روی میادین عظیم نفت بنشینیم اما نتوانیم از آن استفاده کنیم، به قراردادهای نفتی جدید اشاره و تأکید کرد: «در این قراردادها، پول مفت به کسی نمی‎دهیم. دستمزد و سود از محل تولید و درآمدزایی پرداخت می‎شود و با کسی رودربایستی نداریم؛ اگر تولید بیشتر شد، دستمزد بیشتر و اگر تولید کمتر شد، دستمزد نیز کمتر می‎شود». زنگنه در آخر سخنانش هم اظهار امیدواری کرد سهم داخلی‌سازی در قراردادهایی که راهبری‌اش به شرکت ایرانی سپرده می‌شود، از ٨٠ درصد بالاتر رود.

 

امروز هم قرارداد داریم؛ آیا خارجی‌ها هم می‌آیند؟ 

در حاشیه امضای قرارداد، مصاحبه‌های زیادی در جریان است.  وزیر نفت واکنش بازار نفت به نشست الجزایر را مثبت ارزیابی و عملیاتی‌شدن توافق الجزایر و خروج واقعی نفت از بازار را در بهبود قیمت‌ها مهم توصیف می‌کند: «امیدوارم با الگوی جدید قراردادهای نفتی تا پایان سال چند قرارداد ببندیم». این در حالی است که زنگنه در مراسم امضای قرارداد با شرکت نفت و گاز پرشیا صراحتا اعلام کرد که هنوز متن کامل قراردادهای نفتی آماده نیست. هدف‌گذاری افزایش تولید نفت خام و میعانات گازی ایران به پنج‌میلیون‌و ٧٠٠‌ هزار بشکه الزاماتی دارد. جدا از ارتقای توانمندی‌های داخلی و استفاده حداکثری از آنها، صنعت نفت ایران نیاز به تکنولوژی روز و منابع مالی جدید خارجی دارد. آیا زمان باقی‌مانده از دولت روحانی و فشارهای وارده بر دولت اجازه امضای قرارداد با خارجی‌ها را به دولت تدبیر و امید خواهد داد؟ آیا شرکت‌های خارجی در فضای بدون اجماع موجود رغبتی کافی برای سرمایه‌گذاری کلان خواهند داشت؟ نتایج انتخابات آمریکا چقدر بر جذب شرکت‌های خارجی در صنعت نفت ایران تأثیر می‌گذارد؟ باید منتظر ماند. فعلا وزارت نفت و ستاد اجرائی فرمان امام(ره) کار بزرگی را آغاز کرده‌اند.