حج به عنوان یکی از عبادات مهم مسلمانان دارای ابعاد معرفتی متعددی است که منظر تمدنی و آخرالزمانی از جمله مهم‌ترینِ منظرهاست.
به گزارش مرور نیوز، میزگرد تخصصی «ارتباط حج با آخرالزمان و مهدویت» با حضور غلامرضا گودرزی، رئیس دانشکده معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق(ع) و محمدجواد مهرپویان، کارشناس بعثه مقام معظم رهبری امروز برگزار شد.
گودرزی، در این نشست با بیان اینکه موضوع حج از موضوعات راهبردی اما مغفول در نظام جمهوری اسلامی و تمدن اسلامی است، افزود: اینکه می‌گوییم موضوع حج از موضوعات مغفول است، به این معنا نیست که سازمان یا بعثهای درباره حج نداریم بلکه منظور این است که نگاه راهبردی نسبت به مسأله حج نداریم. اگر اهمیت راهبردی حج را درک کنیم، ملاحظه خواهیم کرد تاکنون بهرهبرداری لازم از این فضا را نبردیم.
بررسی ابعاد مختلف حج
وی با بیان اینکه مسأله حج حداقل چهار بُعد و یا اثر دارد، گفت: به مسأله حج می‌توان حداقل از چهار بُعد و منظر ورود کرد و حداقل به این معناست که هر اندازه بیشتر مطالعه می‌کنیم، ابعاد بیشتری از آن به رویمان بازز می‌شود. اولین مورد، آثار معنوی حج است. یعنی انسان مسلمان وقتی در سرزمین حجاز و مکه قرار میگیرد، ناخداگاه حس معنوی سراغ او می‌آید. این معنویت در روحیه زوار بسیار اثرگذار و جهتدهنده است. ما خاطرات متعددی از افرادی داریم که در حین مراسم حج دچار تحولات روحی زیادی شدند و زندگی آنها را تحت تأثیر قرار داد. همچنین ابعاد سیاسی فرهنگی، اقتصادی و بُعد راهبردی دیگر ابعاد مسأله حج را تشکیل می‌دهند که در جای خود آنها را بررسی خواهیم کرد.
رئیس دانشکده معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق(ع) منظر آیندهپژوهانه، تمدنی و آخرالزمانی به مسأله حج را از راهبردی‌ترین موضوعات حج دانست و گفت: متأسفانه نسبت به این منظر هم غفلت صورت گرفته است. به عنوان نمونه جزو اولین گامهای تمدنسازی، اصلاح اندیشههاست. شاید بتوان گفت در هر مراسم حج چیزی حدود 2 میلیون نفر درگیر مسأله حج و زیارت می‌شوند. یعنی علاوه بر زائرانی که به حج می‌روند، خانوادۀ ایشان نیز ناخداگاه درگیر مسألۀ حج و زیارت می‌شوند. لذا همین اندیشه حج و زیارت فرهنگساز و اندیشهساز است و افراد را در فضای معنوی قرار می‌دهد. بنابراین حج از نگاه تمدنی چنین اثری می‌تواند داشته باشد و مجموعۀ نظام اسلامی می‌تواند با همین نگاه تمدنی خانواده را تربیت کند که همان ماندگاری آثار حج است.
حج، ماکتی از آخرالزمان و ظهور
جواد مهرپویان، در ادامه این نشست با بیان اینکه خداوند خیلی اصرار بر انتقال مفاهیم با نشانه‌های خاص دارد، حج را یکی از نشانه‌ها و آیات الهی معرفی کرد و افزود: از واژه‌های پرکاربرد و پر تکرار در قرآن واژه آیه و آیات یا به تعبیر ما فارسی زبان‌ها نشانه است و خداوند در آیه97 سوره آل‌عمران، حج را جزو آیات بینات معرفی می‌کند و می‌فرماید: « فیهِ آیاتٌ بَیِّناتٌ مَقامُ إِبْراهیمَ وَ مَنْ دَخَلَهُ کانَ آمِناً ؛ در آنجا نشانه‌هاى روشنى است، از جمله آنها مقام ابراهیم، اپس هر که به آن درآید ایمن است.» بر اساس تحقیقاتی که انجام دادیم، «آیات» در این آیه97 آل‌عمران یعنی «نشانه‌های آشکار و واضح و قاعدتاً منظم» که موضوع آخرالزمان و مهدویت مهم‌ترین نشانه‌های حج است. به این معنا که خداوند بخشی از آینده بشریت که مربوط به آخرالزمان و ظهور است را در ماکتی به نام حج گنجانده است.
وی افزود: به عنوان نمونه در منا تقابل دو جبهه را مشاهده می‌کنیم که مربوطه به سپاه حق و باطل است. از یک سو جبهه گسترده و یکدست سربازان در جامه احرام و از سوی دیگر نماد ابلیس و ابلیسیان در قالب مناسک «رمی جمرات» را می‌بینیم. در این میدان سربازان لشکر حق به مبارزه با ابلیس می‌روند. ما در آیات و احادیث نشانه این تقابل را جز در مقطعی از آخرالزمان نمی‌بینیم.
