طرح های کلان ملی امیدوار به جذب سرمایه هستند

به گزارش مرورنیوز، پاییز سال 1390 بود که براساس ضرورت اجرای طرح های بزرگ و تاثیرگذار از سوی دانشگاه ها و مراکز پژوهشی کشور، تعداد 47 طرح کلان ملی با اعتباری حدود 25 هزار میلیارد ریال در شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری (عتف) تعریف و تصویب شد. 
اواخر شهریور سال گذشته (1394) نیز دبیرخانه شورای عالی عتف در گزارشی آخرین وضعیت ساختاری و اجرایی طرح های کلان ملی در پایان دولت دهم و همچنین اقدامات انجام شده در دولت یازدهم را ارائه کرد. بر اساس آن گزارش، در پایان کار دولت دهم و آغاز به کار دولت یازدهم و با گذشت بیش از دو سال از تصویب طرح ها، از کل اعتبار مورد نیاز برای آنها تنها حدود 658.6 میلیارد ریال (حدود 2.6 درصد) تخصیص یافته بود.
از سویی، همچنین علیرغم تاکید مصوبه شورای عالی عتف مبنی بر حمایت اولیه از طرح های اولویت دار، اعتبار یکسانی به تمامی طرح های کلان ملی پرداخت شده بود و نیز برغم مصوبات شورای عالی عتف و تاکید کلیات آیین نامه اجرایی مدیریت طرح های کلان ابلاغی 1391، هیچ کدام از طرح ها دارای حامی مالی رسمی نبودند.
علاوه بر این، از نظر پیشرفت فیزیکی در طی دوره بیش از دو سال، طرح های کلان ملی فقط 3.85 درصد پیشرفت داشته اند و با وجود ماهیت متفاوت این طرح ها، ساختار اجرایی مشابهی برای تمامی آنها در نظر گرفته شده بود و نظام مدونی برای توزیع اعتبارات بین مجریان طرح های کلان ملی در دبیرخانه طراحی نشده بود.
همچنین دبیرخانه منسجم و سیستم مستندسازی و مدیریت دانش برای طرح های کلان ملی در نظر گرفته نشده بود و با وجود گذشت بیش از دو سال و واریز اعتبار اولیه طرح ها به حساب دانشگاه ها و مراکز پژوهشی، با توجه به عدم معرفی مدیر طرح، هشت طرح کلان ملی غیرفعال بودند.

**اقدامات صورت گرفته در دولت تدبیر و امید در خصوص طرح های کلان ملی
اما طبق گزارش دبیرخانه شورای عالی عتف و تغییرات صورت گرفته در وضعیت طرح های کلان ملی، با شروع به کار دولت یازدهم شکایت های متعددی از سوی دستگاه های اجرایی و صاحبنظران در خصوص نحوه انتخاب، اجرا و تخصیص اعتبار طرح های کلان ملی مطرح شد. 
دبیرخانه شورای عالی عتف نیز به منظور جلوگیری از ایجاد حاشیه برای طرح های کلان و با هدف برخورد علمی با چالش های مطرح شده، در نخستین جلسه شورای عالی در دولت یازدهم پیشنهاد تشکیل کارگروه های ارزیابی تخصصی برای هر یک از طرح های کلان را ارائه داد تا ابهامات موجود در این زمینه رفع شود.
کارگروه های ارزیابی طرح های کلان ملی پس از برگزاری جلسات کارشناسی و در موارد مورد نیاز مطالعات میدانی، نتایج ارزیابی را به دبیرخانه ارائه کردند که بر اساس مستندات موجود در دبیرخانه هیچ یک از طرح های کلان ملی حذف نشدند.
بر اساس گزارش شورای عالی عتف، مصوبات این شورا تاکید دارند که طرح های کلان ملی باید تقاضا محور بوده و دستگاه های سفارش دهنده به صورت رسمی میزان حمایت مالی از طرح های کلان ملی را اعلام کنند.
دبیرخانه شورای عالی عتف با تمامی دستگاه های مرتبط با طرح های کلان ملی مکاتبه کرده و اعلام رسمی میزان حمایت مالی از آنها را خواستار شد.
بر اساس گزارش ارائه شده از سوی دبیرخانه شورای عالی عتف، بر اساس مستندات موجود در دبیرخانه این شورا تا پایان تابستان 1394، تعداد 34 طرح کلان ملی دارای حامی رسمی هستند.

**تشکیل کارگروه برای تدوین ساختار اجرایی و نحوه تامین مالی طرح های کلان ملی
از سوی دیگر، با توجه به این که یکی از چالش های فراروی اجرای طرح های کلان ملی نبود ساختار اجرایی مناسب برای این طرح ها و همچنین مشخص نبودن چگونگی تامین منابع مالی آنها بود، در شانزدهمین جلسه شورای عالی عتف مقرر شد کارگروهی با حضور وزراء و روسا دانشگاه های اصلی فعال در اجرای طرح ها به منظور تدوین ساختار اجرایی و نحوه تامین مالی طرح های کلان ملی تشکیل شود.
کارگروه مذکور پس از بررسی ابعاد اجرایی چگونگی تامین منابع مالی طرح های کلان ملی، دستورالعمل مدیریت و راهبری طرح ها را تدوین کرد و در هجدهمین جلسه شورای عالی به تصویب رسانید.
مهم ترین نکات دستورالعمل مذکور شامل «دسته بندی طرح های کلان با توجه به ماهیت طرح»، «طراحی ارکان اجرایی طرح های کلان ملی با توجه به دسته بندی فوق»، «تعیین سهم مشارکت مالی شورای عالی عتف و دستگاه های سفارش دهنده هر یک از طرح های کلان ملی با توجه به دسته بندی فوق» و «طراحی نظام تخصیص اعتبار به مجریان طرح های کلان با بهره گیری از ظرفیت عامل های مالی» است.

** وضعیت طرح های کلان ملی در دولت یازدهم
بر اساس گزارش دبیرخانه شورای عالی عتف، تاکنون هیچ یک از طرح های کلان ملی حذف نشده اند و با توجه به مصوبات شورای عالی عتف در دولت دهم و یازدهم مبنی بر ضرورت تقاضا محور بودن طرح ها، در حال حاضر تعداد 34 طرح کلان ملی فعال و دارای حامی رسمی بوده و در صورت اعلام حمایت رسمی دستگاه های اجرایی از سایر طرح های کلان، اقدامات لازم جهت پیگیری آنها توسط دبیرخانه شورای عالی عتف انجام خواهد شد.
همچنین بر اساس این گزارش، طی دوره دو ساله دولت یازدهم 381.2 میلیارد ریال (حدود 1.5 درصد) به طرح های کلان ملی تخصیص یافته است و نظام مدونی برای توزیع اعتبارات بین مجریان طرح ها طراحی شده است.
طی دوره دو ساله نیز طرح های کلان ملی 8.39 درصد پیشرفت فیزیکی داشته اند و برای تقسیم بندی طرح ها با توجه به ماهیت و ارکان اجرایی آنها اقداماتی صورت گرفته است که طراحی دبیرخانه منسجم و سیستم مستندسازی و مدیریت دانش برای طرح ها و طراحی نظام مدیریت و کنترل پروژه طرح های کلان ملی از آن جمله است.

**دانشگاه های کشور در انتظار تامین بودجه طرح های کلان ملی
اما رئیس دانشگاه علم و صنعت معتقد است که همه دانشگاه های کشور در جهت تحقق اعتبارات این طرح ها در حال تلاش هستند، چرا که اجرای این طرح ها تولید دانش فنی را برای کشور به همراه خواهد داشت.
دکتر محمدعلی برخورداری اجرای طرح های کلان ملی را از برنامه های این دانشگاه نام برد و اظهارکرد: دانشگاه علم و صنعت در طرح کلان ملی طراحی و ساخت هواپیمای 100 تا 150 نفره مشارکت دارد و بخش موتور این هواپیما به این دانشگاه واگذار شده است.
وی واگذاری طرح کلان ملی پلتفرم خودروی ملی را از دیگر اقدامات این دانشگاه نام برد و خاطرنشان کرد: دانشگاه علم و صنعت همچنین در اجرای طرح های کلان ملی قطار پرسرعت و امنیت شبکه نیز همکاری دارد.
رییس دانشگاه علم و صنعت ایران اجرای طرح پروتزهای عصبی و ماهواره را از دیگر پروژه های بزرگ این دانشگاه ذکر کرد و یادآور شد: اساتید این دانشگاه در اجرای طرح های کلان ملی تلاش بسیاری دارند؛ ولی پیشرفت این طرح ها منوط به اختصاص اعتبارات آن است.

** طرحی کلان که با رشد فزاینده ای به ثمر نشسته است
اما در این بین یکی از طرح های کلان ملی تحت عنوان طرح جویشگر بومی که با هدف بومی سازی فناوری های ارتباطی مورد تاکید قرار گرفته، از پیشرفت فیزیکی مناسب و رشد فزاینده ای برخوردار بوده است، این طرح یکی از 6 طرح ملی کلان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات محسوب می شود.
طبق اعلام رئیس پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات طرح های اینترنت اشیاء، شبکه های ارتباطی نسل پنجم و بیگ دیتا از دیگر طرح های کلان ملی در این حوزه است و این پژوهشگاه در حال رصد فناوری و تهیه نقشه راه توسعه در این حوزه است.
محمدخوانساری خاطرنشان کرد: طرح رادیوهای پرظرفیت به عنوان یکی از عناصر مهم خدمت رسانی به مردم و انتقال اطلاعات از این طریق از دیگر برنامه های طرح کلان ملی در حوزه ارتباطات است که برنامه آن تا ۳ ماه آینده تدوین خواهد شد.

** تلاش وزارت علوم برای جذب بودجه طرح های کلان در نیمه دوم امسال
باوجود مشکلات عدیده مالی که دولت یازدهم با آن دست و پنجه نرم می کند، پیگیری تامین اعتبار طرح های کلان ملی با هدف تامین رشد پویا و بهبود شاخص های مقاومت اقتصادی و دستیابی به اهداف سند چشم انداز 20 ساله و همچنین به بار نشستن سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی مورد پیگیری و توجه بخش های مختلف دولت از جمله وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است. 
دکتر وحید احمدی دبیرکل شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری با بیان اینکه، متاسفانه سال گذشته به لحاظ مشکلات مالی دولت بودجه ای برای اجرای طرح های کلان ملی اختصاص داده نشد، افزود: امسال نیز تاکنون اتفاقی نیافتاده است.
وی در حاشیه یکصد و چهل وهفتمین جلسه کمیسیون دائمی شورای عالی عتف در گفت و گو با خبرنگار گروه علمی ایرنا اضافه کرد: البته قرار است این اعتبار در قالب جدول 14 لایحه بودجه در نیمه دوم امسال در اختیار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری قرار گیرد و این وزارتخانه مرتب پیگیر جذب این بودجه است.
دبیر کل شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری افزود: با رایزنی انجام شده با دولت، اعتبار طرح هایی که در راستای اقتصاد مقاومتی تعریف شده باشد در قالب جدول 14 از سوی دولت تامین اعتبار و سرمایه گذاری خواهد شد. 
به گفته وی تامین اعتبار طرح های کلان با ویژگی اقتصاد مقاومتی که از سوی رهبر معظم انقلاب نیز همواره مورد تاکید قرار گرفته است، با هدف مقاوم سازی اقتصادی و کاهش وابستگی ها، بحران زدایی و تاکید بر روی مزیت های تولید داخل و تلاش برای خود اتکایی صورت خواهد گرفت.
احمدی همچنین با اشاره به یکی از این طرح های کلان ملی تحت عنوان«طراحی و دستیابی به فناوری های کلیدی و طراحی و ساخت هواپیمای 100 تا 150 نفره» که بر اساس سند جامع توسعه هوافضای کشور مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی در دستور کار قرار دارد، گفت: این طرح متوقف نشده است، بلکه به دلیل کمبود اعتبارات با کندی پیگیری می شود.