کتاب «دسته‌ چهار، گروهان یک» در بوته نقد

به گزارش مرورنیوز، سمیرا اصلان‌پور نویسنده و منتقد ادبی حاضر در نشست نقد و بررسی کتاب «دسته‌ چهار، گروهان یک»، با بیان این که این کتاب اثری خواندنی است، اظهار کرد: البته معتقدم این کتاب بیشتر مناسب طیف سنی نوجوان و حتی در برخی بخش ها طیف مخاطبان کودک است. نویسنده در این اثر خاطراتی از جبهه و جنگ تحمیلی روایت کرده تلاش داشته تا از جزئیات فاصله بگیرد و روایتی طنزآمیز و ساده داشته باشد.

وی ادامه داد: این کتاب حاوی خاطرات بامزه و گفت‌وگوهای خنده‌دار بین شخصیت‌هایی است که در جبهه حضور دارند. نکته ایی که در بررسی این کتاب باید به آن توجه داشت، این است که چنین اثری را نمی‌توان مجموعه داستان دانست، بلکه خاطرات پراکنده‌ای از دفاع مقدس هستند که در کنار هم چیده شده‌اند.

اصلان‌پور تصریح کرد: کتاب «دسته‌ چهار، گروهان یک» ویژگی‌هایی که باعث می‌شود خاطرات تبدیل به داستان شوند را ندارد. ما خیلی قالب‌های ادبی مختلف داریم. چیزی که داستان را از همه این ها متفاوت می‌کند، طرح داستانی است. علی رغم جذابیتی که خاطرات این اثر دارند، اما نمی‌توان به این خاطرات داستان گفت.

این نویسنده با تاکید بر این که ناشر در هنگام چاپ کتاب باید گروه سنی مخاطبان آن را هم مشخص می‌کرد، گفت: متاسفانه تکلیف این اثر مشخص نیست که برای چه گروه سنی منتشر شده است. این کتاب به لحاظ سادگی موضوعات و روایت شبیه به آثار نوجوان است، اما اگر در کنار چند نمونه از خاطرات کتاب، داستان های قوی تری هم قرار می گرفت، می‌توانست کتاب بزرگسال باشد.
وی با اشاره به این که برای جلد کتاب هیچ زحمتی کشیده نشده است، عنوان کرد: جلد کتاب طرح ساده ای برگرفته از حروف عنوان کتاب است و جذابیتی برای مخاطب ندارد. طرح روی جلد به گونه‌ایی است که عنوان به سختی خوانده می‌شود.

از ابعاد تجاری کتاب غافل هستیم

خسرو باباخانی نویسنده و منتقد ادبی نیز در سخنانی با بیان این که عنوان خوبی برای کتاب انتخاب نشده است و به نظر می‌رسد کتاب، گزارشی نظامی از وقایع جنگ تحمیلی است، اظهار کرد: اغلب نویسندگان کشورمان در انتخاب عنوان کتاب، خیلی سهل گیر هستند و از این که کتاب، بعد تجاری هم دارد غافلیم. یکی از مهمترین دلایلی که اثری به فروش بالا دست پیدا می‌کند، طرح روی جلد آن و عنوان کتاب است.

وی با تاکید مجدد بر اهمیت عنوان کتاب، گفت: چند روز قبل دخترم می‌گفت که کتابخانه‌اش دیگر جایی برای کتاب نداشته و تصمیم گرفته بود کتابی نخرد. اما هنگامی که از کنار یک کتابفروشی عبور می‌کرد، با عنوان و طرح جلد کتاب «نور الدین پسر ایران» مواجه می‌شود و از این عنوان بسیار خوشش می‌آید و اثر را خریداری می‌کند. این مثال نشان می‌دهد که عنوان یک اثر و طرح جلد آن تا چه میزان در فروشش تاثیرگذار است.

این نویسنده با بیان این که «دسته‌ چهار، گروهان یک» شامل هفت داستان طنز از دوران دفاع مقدس است، افزود: من هم معتقدم که این اثر، مجموعه ایی از خاطرات را در بر می‌گیرد. خاطره ویژگی‌هایی همچون «من راوی» ، عدم وجود شکست زمانی و مکانی، عدم وجود بزرگ نمایی، نبود صحنه پردازی و دیالوگ را دارد و این اثر هم حاوی همین ویژگی ها ست. البته این کتاب در مجموع خواندنی است و نویسنده با صمیمیت و صداقت اثر را روایت کرده است.

شکسته نویسی از نقاط ضعف داستان است

سمیرا اصلان پور نیز با اشاره به این که داستان «دسته‌ چهار، گروهان یک» که عنوان این مجموعه داستان هم بر مبنای آن انتخاب شده، ضعیف ترین اثر این مجموعه است، عنوان کرد: برخی روایت‌ها و توصیفات در این داستان زائد است و می‌توانیم آن‌ها را برداریم. عناوین داستانی کتاب به خوبی انتخاب نشده اند. عنوان داستان باید  برداشتی از داستان و یا نکته مهمی در اثر باشد. به جای عنوان داستان «چادر» می توانیم عنوان های دیگری هم قرار دهیم؛ چرا که چادر مفهوم محوری و مهمی در این اثر ندارد.

وی همچنین گفت: شکسته نویسی از نقاط ضعف داستان است و باعث می شود مخاطب نوجوان هم با خوانش اثر، در یادگیری زبان و ادبیات فارسی دچار مشکل شود. از سوی دیگر مخاطبان، عموما در خوانش آثار، در ذهن خود کلمات را شکسته می خوانند و نیازی نیست آن ها را شکسته بنویسیم.

افتتاحیه داستان کوتاه مهم است

خسرو باباخانی نیز با بیان این که چیزی که در داستان کوتاه کمتر به آن توجه می شود، افتتاحیه است، اظهار داشت: در کتابفروشی می رویم و بعد از آن که عنوان و نام نویسنده ایی نظر ما را جلب کرد، کتاب را بر می داریم و پاراگراف اول را می خوانیم. افتتاحیه بسیار ارزشمند است. اگر نویسنده بتواند در همان سطرهای اول قلاب خود را بیاندازد ، توانسته مخاطب را جذب کند.

وی خاطرنشان کرد: نباید خیلی شکایت کنیم که چرا مردم کتاب نمی‌خوانند. درست است که گرانی کاغذ، سانسور و مسائل فرهنگی باعث شده مردم کمتر کتاب بخوانند، اما باید به این نکته هم دقت کنیم که ما نویسندگان برای مطالعه مخاطبان چه کار کرده ایم.

این نویسنده همچنین گفت: محاوره‌ایی نوشتن دلیل بر صمیمیت نیست. پایان بندی هم در داستان‌ها مهم است. اغلب، پایان بندی‌هایی در یادمان مانده که بلافاصله در ذهن خوانده نمی‌شود و از ابتدای خوانش داستان ، نمی توانستیم آن پایان را حدس بزنیم. پایان بندی باید که منطقی، برآمده از متن و همچنین متفاوت باشد.