آورده های برجام در یکسالگی اجرا

به گزارش مرور نیوز، تغییر و تحولات اقتصادی پس از اجرای برجام و آثار لغو تحریم ها در حوزه های مختلف در یک سال اخیر، طی هفته گذشته بازتاب زیادی در روزنامه ها و صفحه های اقتصادی مطبوعات داشت. همچنین ورود اولین هواپیمای ایرباس و بحث و نظرهای در خصوص آن مورد توجه مطبوعات اقتصادی قرار گرفت. 

***برجام و رهاوردهای اقتصادی آن 
به مناسبت یکسالگی اجرای برجام، رسانه های داخلی و خارجی و بسیاری از مطبوعات به آثار توافق هسته ای در حوزه ها و بخش های مختلف اقتصادی پرداختند. مهم ترین آثار برجام را می توان در بخش نفت و انرژی، حمل و نقل، صنعت به ویژه خودروسازی و بخشی از روابط مالی و بانکی، به ویژه بیمه ای و از همه مهم تر توسعه روابط تجاری دید. بسیاری از روزنامه ها هم به سخنان روز سه شنبه «حسن روحانی» رییس جمهوری کشور درباره نتایج یکسالگی برجام و رفع تحریم ها در حوزه های مختلف پرداختند. 
روزنامه «ایران» پنجشنبه گذشته (سی ام دی ماه ) در گزارشی با عنوان« برجام نبود، اقتصاد ایران به زانو در می‌آمد» به تشریح دستاوردهای اقتصادی برجام پرداخت. در این گزارش آمده است: طبق گفته روحانی همه تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران لغو شده است و اکنون تنها در برخی مسائل مربوط به ارتباطات بانکی هنوز موانع و مشکلاتی وجود دارد. در کلام رئیس جمهوری بخش عمده‌ای از دستاوردهای اقتصادی برجام طی یک سال گذشته کاملاً محسوس بوده و وی از منتقدین می‌خواهد که به جای تخریب این دستاورد ارزشمند این دستاوردها را مشاهده کنند. اثر برجام بر اقتصاد محقق شد. 
در ادامه این گزارش «کامران ندری» کارشناس اقتصادی درباره آثار برجام در اقتصاد کشور چنین اظهار داشته است : اگر برجام امضا نمی‌شد و تحریم‌ها ادامه پیدا می‌کرد، اکنون با شرایط سخت اقتصادی مواجه بودیم، آن اثری که برجام باید بر اقتصاد ایران می‌گذاشت، محقق شده است. به طوری که از وخامت اوضاع اقتصادی جلوگیری کرد. همچنین طبق گفته «میثم موسایی» کارشناس اقتصادی به ایران اثرگذاری عینی برجام در زندگی مردم زمان بر است، گفت: برخی مدعی شدند که این دستاوردها در زندگی مردم احساس نمی‌شود؛ لذا وجود ندارد. در حالی که این نوع تفکر، ساده انگاری است.باید در کوتاه مدت منتظر برخی گشایش‌ها بود. در دوران تحریم اقتصاد ایران شرایط خوبی نداشت. به طوری که اگر روند سال گذشته امسال نیز ادامه می یافت قطعاً اکنون اقتصاد کشور فلج شده بود 
روزنامه «شرق» سه شنبه گذشته (بیست و هشتم دی) در گزارشی با این عنوان که «اگر دولت روحانی برجام را به نتیجه نمی‌رساند، چه می‌شد؟» درباره شرایط اقتصادی ایران بعد از برجام نوشت. این گزارش آثار برجام را در حوزه های « برجام و صادرات نفت»، « برجام و تولید نفت و گاز»، « برجام و انتقال فناوری»، « برجام و مدیریت هزینه‌ها»، « برجام و مدیریت درآمدها»،«برجام و رشد شرکت‌های ایرانی» و « برجام و آثار مثبت اقتصادی» بررسی کرده است. 
در این گزارش می خوانیم: میانگین واردات نفت هند از ایران در سال ٢٠١٦ نسبت به سال ٢٠١٥، بیش از دو برابر افزایش یافته که براساس گزارش رویترز از دهلی‌نو، افزایش خرید پالایشگران هندی از ایران ناشی از رفع تحریم‌های کشورمان بوده است. ایران هم‌اکنون چهارمین تأمین‌کننده نفت هند است.روند توسعه میدان گازی پارس جنوبی پس از اجرائی‌شدن برجام شتاب گرفت و امروز ایران با برداشت بیش از ٥٠٠‌ میلیون مترمکعب گاز از این میدان مشترک، در یک قدمی قطر قرار گرفته است.پس از اجرائی‌شدن برجام، حدود ١٥ یادداشت تفاهم بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت‌های بین‌المللی فعال در صنعت نفت جهان امضا شد و ایران از این فرصت برای دستیابی به بهترین طرح جامع توسعه برای توسعه میدان‌های نفت و گاز خود بهره برد.همچنین رشد اقتصادی کشور در نیمه نخست امسال به ٦,٥ درصد رسیده که دو درصد از این رقم، سهم نفت بوده است؛ سهمی که اگر برجام اجرائی نمی‌شد و روند تولید و صادرات نفت ایران روی نمودار صعودی قرار نمی‌گرفت، دور از دسترس بود.دولت در هشت ماه ابتدای امسال، بیش از ٢٠‌ هزار‌ میلیارد تومان منابع مالی به طرح‌های عمرانی اختصاص داده است و پیش‌بینی می‌شود این رقم تا پایان سال به ٤٠‌ هزار‌ میلیارد تومان برسد. اگر برجام نبود و به دنبال آن، افزایش تولید و صادرات نفت محقق نمی‌شد، معلوم نبود بدون درآمدهای نفتی، چه میزان اعتبار به طرح‌های عمرانی اختصاص یابد. 
همچنین روزنامه «دنیای اقتصاد» چهارشنبه گذشته (بیست و نهم دی ماه) به سخنان رییس جمهوری درباره نتایج برجام در یک سال گذشته و به پرسش روحانی از منتقدان با این عنوان که «اگر برجام نبود چه می‌شد؟» پرداخت. 
دنیای اقتصاد در گزارش خود آورد: رئیس‌جمهوری در نهمین نشست خبری‌اش که همزمان با اولین سالگرد اجرایی شدن برجام برگزار شد به منتقدان برجام یک بار دیگر پاسخ داد و ضمن لوکس خواندن نقدهایی که از جانب منتقدان برجام صورت می‌گیرد، گفت: نقد لوکس خیلی جا ندارد. در ادامه این گزارش به نقل از روحانی امده است: اگر 27 دی پارسال برجام اجرایی نمی‌شد، فرضا تحریم‌ها تصاعدی بالا می‌رفت و وضع نفت ما ادامه پیدا می‌کرد، کل درآمد نفتی کشور امسال 32 الی 33 هزار میلیارد تومان بیشتر نبود. تا پایان سال با اجرای برجام حدود 70 هزار میلیارد تومان درآمد نفتی خواهیم داشت و در غیر این صورت این درآمد از کجا تامین می‌شد؟ ممکن است فردی اجرای برجام را نقد کند که اشکالی ندارد، اما برجام، موضوع دولت نیست که کسی فکر کند برای مقابله با دولت، با برجام مقابله کند و راه‌های دیگری وجود دارد که دولت را نقد کند.طبق تاکید روحانی: هیچ گونه مذاکره‌ای نسبت به برجام در کار نخواهد بود. برجام یک توافقی است که انجام، تمام و تکمیل شده است و در شورای امنیت سازمان ملل تایید شده است و تقریبا به‌صورت یک سند بین‌المللی درآمده است. 
همچنین روزنامه «کسب و کار» در گزارشی به دستاوردهای برجامی در حوزه بنگاه های خرد اشاره کرد و در گزارشی با تیتر «عایدی بنگاه‌های خرد از برجام» در این باره نوشت: با شرکت‌های بزرگ جهان مانند ایرباس، همکاری مجدد بین بانکی و امکان انتقال پول، کاهش هزینه‌های تجاری و ایجاد امکان صادرات کالا به کشورهای دیگر، دسترسی ساده‌تر به بازارهای منطقه‌ای و موارد بسیار دیگر محصول برجام است. طبق گفته غلامحسین شافعی، رئیس اتاق ایران درباره مزایای برجام به‌ویژه برای شرکت‌های کوچک و متوسط و بنگاه‌های خرد: سال گذشته در چنین روزهایی اقتصاد ایران فرصت رهایی از بند تحریم را پیدا کرد؛ فرصتی که بخش خصوصی سال‌ها انتظار آن را کشیده بود و برای آن لحظه‌شماری می‌کرد چرا که محدودیت در تجارت خارجی و ارتباطات بین‌المللی طی یک دهه پیش از برجام، هزینه‌های سنگینی را بر اقتصاد کشور تحمیل کرده بود.اجرای برجام فصل جدیدی برای اقتصاد ایران محسوب می‌شود اما عادی شدن مناسبات بین‌المللی همچنان چالشی پیش‌روی فعالان اقتصادی است. 
روزنامه «عصر اقتصاد» چهارشنبه گذشته در گزارشی با عنوان « 22 میلیارد دلار از دارایی‌های بلوکه شده آزاد شد» به موضوع برجام و آزادسازی پول های بلوکه شده ایران در کشورهای خارجی پرداخت. 
در گزارش عصر اقتصاد می خوانیم: طی مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه 1+5 آزادسازی تدریجی بخشی از منابع ارزی ایران آغاز شد، به‌طوری که تا قبل از اجرایی شدن برجام حدود 11.9 میلیارد دلار از درآمدهای نفتی در اختیار بانک مرکزی قرار گرفت. براین اساس طی سه مرحله و بنا بر توافق اول ژنو حدود 4.2 میلیارد دلار در قالب هشت قسط و از سال 2014 واریز شد. در مرحله دوم 2.8 میلیارد دلار و در شش قسط در سال 2015 و در ادامه 4.9 میلیارد دلار دیگر آزاد و در اختیار بانک مرکزی ایران قرار گرفت.پس از اجرایی شدن برجام در 28 دی‌ماه 1394 با توجه به لغو کامل تحریم‌ها شرایط دسترسی به ذخائر ارزی تسهیل و بخش قابل توجه دیگری از منابع به حساب بانک مرکزی واریز شد. بنا بر آخرین گزارشی که این بانک اعلام کرده است طی این مدت حدود 9.9 میلیارد دلار از وجوه مسدود شده ناشی از مطالبات نفتی از کشورهای امارات، انگلستان، هند، یوآن، ایتالیا و نروژ آزاد و دریافت شده است.براین اساس در مجموع با توجه به حدود 11.9 میلیاردی که تا قبل از اجرایی شدن برجام آزاد و به صورت اقساط از کشورهای ژاپن، کره و هند دریافت شده بود و نزدیک به 9.9 میلیارد دلار که در حدود یک سال گذشته آزاد شده است در مجموع نزدیک به 22 میلیارد دلار از دارایی‌های بانک مرکزی در دسترس قرار گرفته است و نزدیک به 10 میلیارد دلار دیگر آن باقی مانده که به صورت اقساط آن در حال پرداخت خواهد بود. 
روزنامه «ابرار اقتصادی» دوشنبه گذشته (بیست و هفتم دی ) در گزارشی با عنوان «افزایش 90 درصدی درآمدهای نفتی ایران» به تاثیرگذاری برجام در حوزه نفت اشاره کرد. به نوشته ابرار اقتصادی تولید نفت ایران هم اکنون به 3.7 تا 3.9 میلیون بشکه در روز رسیده که بالاتر از میزان تولید پیش از تحریم هاست و درآمدهای نفتی ایران در سال 2016 میلادی به میزان 90 درصد افزایش یافته است. 

***ورود اولین هواپیمای برجامی به ایران 
پس از گذشت 20 روز از نهایی شدن قرارداد هواپیمایی جمهوری اسلامی و شرکت ایرباس برای خرید 100 فروند هواپیما، پنجشنبه هفته گذشته اولین فروند از این هواپیماها – ایرباس 321- وارد فرودگاه مهرآباد شد. ورود اولین هواپیما که نشانگر به ثمر نشستن رفع تحریم های صنعت هوانوردی ایران پس از برجام بود، مورد توجه رسانه های داخلی و خارجی قرار گرفت. البته شماری از منتقدان دولت پس از این دستاورد ملی سعی در زیر سوال بردن قرارداد خرید هواپیما داشتند که با پاسخگویی روشن و واضح مسوولان مواجه شدند. 
روزنامه شرق شنبه گذشته (بیست و پنجم دی ماه) در گزارشی با تیتر «تولد دوباره هما» به اتمام تحریم های هوایی کشورمان پس از 4 دهه پرداخت و از صدا و سیما به دلیل پوشش ندادن برنامه ورود اولین هواپیمای ایرباس به فرودگاه مهرآباد انتقاد کرد. 
در همین پیوند، «فرهاد پرورش» مدیرعامل هما در مراسم ورود اولین ایرباس به ناوگان ایران ایر با اشاره به اظهارات دلواپسانان درباره خرید هواپیماهای جدید گفت: بیایید گلایه‌ها را به روز دیگری وانهیم و دست مودت در دست یکدیگر بگذاریم و برای اعتلای همای این آب و خاک طرحی نو دراندازیم تا مدیون خون شهدا نباشیم. 
به نوشته شرق، پرورش در این مراسم همچنین به حاشیه‌های ایجادشده بر سر خرید هواپیماهای ایرباس و نزدیکی آن به انتخابات ریاست‌جمهوری آینده ایران اشاره کرد: ورود این هواپیما به انتخابات ریاست‌جمهوری بهار سال آینده هیچ ارتباطی ندارد؛ زیرا پس از اجرائی‌شدن برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، قرارداد ایران‌ایر و ایرباس به امضا رسیده است. پرورش همچنین در واکنش به ادعای برخی رسانه‌ها که این هواپیما قبلا به برخی شرکت‌ها فروخته شده، گفت: این هواپیما متعلق به هیچ کشوری نبوده و فرانسه آن را قبلا نفروخته است. 
روزنامه دنیای اقتصاد هم شنبه گذشته گزارشی درباره شکست حصر صنعت هوای منتشر کرد و در این گزارش با عنوان «گارانتی برجام در آسمان ایران» نوشت: حصر صنعت هوایی ایران شکست و برجام، پای خود را فراتر از لغو تحریم‌های 10 ساله گذاشت و توانست محدودیت‌های فراتر از تحریم‌های هسته‌ای را هم از میان بردارد. بالاخره نخستین هواپیمای نو در آستانه یک‌سالگی برجام در تهران به زمین نشست تا پس‌از حدود 40 سال صنعت هوایی ایران شاهد چنین اتفاقی باشد.در ادامه گزارش دنیای اقتصاد آمده است: ایرباس A321 خریداری‌شده در چارچوب توافقات پسابرجام در حالی عصر پنج‌شنبه گذشته -23 دی ماه- در فرودگاه مهرآباد تهران فرود آمد که ابتدای ماه جاری قرارداد ایران ایر و ایرباس پس از ماه‌ها مذاکره نهایی شد.به‌زعم کارشناسان، فرود نخستین ایرباس در مهرآباد حامل پیام‌هایی است که می‌توان آثار اقتصادی و غیراقتصادی آن را به‌طور مستقیم و غیرمستقیم بررسی کرد. نخست اینکه یکی از چالش‌های اساسی روابط اقتصادی ما با دنیا مربوط به روابط بانکی است. با توجه به اجرای قرارداد ایرباس با تحویل نخستین هواپیما، مشخص می‌شود که اولین گام برای رفع چالش نظام بانکی برداشته شده است. 
روزنامه ایران روز یکشنبه (بیست و ششم دی ماه) در گزارشی به ادعاهای غیرواقعی و غیر کارشناسی درباره ابهامات قرارداد خرید هواپیما از ایرباس پاسخ داد. در این گزارش که با عنوان «خرید ایرباس با نصف قیمت رسمی» انتشار یافت، «اصغر فخریه کاشان» قائم مقام وزیر راه و شهرسازی گفته است: اعداد اعلام شده، بر اساس کاتالوگ پرایس است، یعنی ارقامی که در دفترچه قیمت‌های شرکت نوشته می‌شود. رقم قرارداد با بوئینگ را بر همین اساس، 16.6 میلیارد دلار و قرارداد ایرباس را 18میلیارد دلار اعلام کرده‌اند. این ارقام برای خرید 118 هواپیما بوده ولی حالا که تعداد آن به 100 هواپیما رسیده، قطعاً این رقم کمتر شده است. در کل به هیچ وجه قیمت‌هایی که ما خرید کرده‌ایم، از 50 درصد کاتالوگ بالاتر نیست و تخفیف‌های بسیار زیادی از هر دو طرف گرفته شده است. 
فخریه کاشان خطاب به کسانی که مدعی مبهم بودن قرارداد هستند، گفت: استاندارد شرکت‌های هواپیمایی این است که برای هر مشتری قیمتی دارند و قیمت‌های اصلی‌شان را اعلام نمی‌کنند. استاندارد قراردادهای هوایی این است که به خاطر اینکه شرکت‌ها نمی‌خواهند، قیمت‌هایی که با یک مشتری توافق می‌کنند برای مشتریان دیگر هم مطرح شود، معمولاً شرط دارند که باید قیمت‌ها محرمانه بماند. دوستانی که ادعا می‌کنند این قرارداد، غیرشفاف است قواعد این نوع تجارت را نمی‌دانند. از نظر ما قرارداد شفاف است. به دستگاه دولت و به مقاماتی که باید جزئیات آن ارائه شود، همه چیز به طور شفاف ارائه شده است. سازمان برنامه و بودجه، بانک مرکزی و شورای اقتصاد که طرح را تصویب کرده‌اند، اعداد و ارقام واقعی را داشتند. طبیعی است که نمی‌توانیم همه چیز را با جزئیات برای عموم اعلام کنیم.