نمایندگان مدیران مسئول نشریان دانشجویی در نامه‌ای سرگشاده خطاب به وزرای علوم و بهداشت و رییس دانشگاه آزاد اسلامی، با اعلام چالش‌های موجود در زمینه انتشار و چاپ این نشریات، خواستار در نظر گرفتن امتیازات پژوهشی و یا برخی مزایای آموزشی برای نشریات علمی دانشجویی و دست اندرکاران آنها،شدند.
به گزارش مرور نیوز، متن این نامه که نسخه‌ای از آن با امضای 14 تن از نمایندگان مدیران مسئول نشریات دانشجویی در شوراهای مرکزی ناظر بر نشریات دستگاه های آموزش عالی و خانه نشریات وزارت بهداشت در اختیار ایسنا قرار گرفته، آمده است:
«احتراما اینجانبان به عنوان نمایندگان مدیران مسئول نشریات دانشجویی در شوراهای مرکزی ناظر بر نشریات دستگاه‌های آموزش عالی و خانه نشریات وزارت بهداشت، با توجه به نقش مهم و اثرگذار نشریات علمی دانشجویی در مسیر تولید علم و دانش افزایی و پیشرفت علمی دانشگاه و کشور از سویی و بی‌توجهی جدی و گسترده مسئولین نظام آموزش عالی به این نشریات از سوی دیگر، بر آن شدیم تا ضمن بیان مسائل و مشکلات این نشریات، مراتب نگرانی و انتقاد خود را نسبت به وضعیت نامطلوب موجود اعلام نماییم.
نشریات علمی دانشجویی در سطح کشور از محدودیت‌ها و مشکلات بسیاری رنج می‌برند که مهمترین آنها، مسأله مالی است؛ مسأله‌ای که در تمامی مراحل فرآیند تهیه و تولید و طراحی و انتشار و توزیع این نشریات، آنچنان نقش گسترده و اثرگذاری دارد که بسیاری از دست اندرکاران این نشریات را از انتشار شماره‌های بعدی نشریه بازداشته و یا کلا دانشجویان را از فعالیت در این عرصه منصرف می‌کند؛ وجود محدودیت‌های غیرقانونی بلاوجه برای انتشار آگهی و جذب اسپانسر، نبود مدیریت مالی صحیح در مسئولین مربوطه در دانشگاهها، ناهماهنگی‌های بسیار در روند حمایت مالی و عدم حمایت مالی متناسب از نشریات علمی و روند بوروکراتیک فرسایشی موجود برای تخصیص همین حمایت مالی ناچیز، همه و همه از عوامل ایجاد این مشکل می‌باشند.
نشریات علمی دانشجویی غالبا دارای محتوای علمی و مفاهیم تخصصی هستند و از این رو انتشار آنها نیازمند طراحی و کیفیت چاپی است که با نشریات غیرعلمی متفاوت است؛ لزوم چاپ به صورت تمام رنگی به دلیل استفاده از تصاویر و یا نمودارها و اشکال در مطالب (که به فهم محتوا کمک شایانی می‌کند) و همچنین ضرورت بهره مندی از طراحی جذاب و تخصصی، موجب افزایش هزینه‌های این نشریات نسبت به میانگین هزینه‌های دیگر نشریات دانشجویی می‌شود. حمایت مالی یکسان و ناچیز از نشریات دانشجویی در برخی دانشگاهها، بدون توجه به کمیت و کیفیت انتشار اساسا متفاوت نشریات علمی، ناشی از عدم شناخت مسئولین دانشگاهی نسبت به تفاوت‌ها و گوناگونی‌های موجود در نشریات دانشجویی است.
الزام نشریات دانشجویی به انتشار در چاپخانه یکسان و مشخصی که دانشگاه تعیین می‌کند در بعضی دانشگاه‌های دیگر، از نشانه‌های عدم اطلاع مسئولین آموزش عالی از اقتضائات حاکم بر نشریات علمی دانشجویی است. کیفیت چاپ بسیار نازل و غیرقابل استفاده برای نشریات علمی و یا اختصاص سهمیه انتشار به میزان بسیار محدود (که در برخی موارد حتی به تعداد اعضای فعال در نشریه هم نمی‌رسد) و یا نظارت‌های غیرقانونی سختگیرانه قبل از ارسال نشریه به چاپخانه و یا ناهماهنگی‌ها و مشکلات بسیار در روند انتشار (که به کرات موجب تأخیر های طولانی مدت در انتشار این نشریات در چاپخانه طرف قرارداد دانشگاه شده است)، توان و وقت زیادی از دست اندرکاران نشریات علمی دانشجویی را درگیر خود می‌کند. جالب اینجاست که در برخی دانشگاهها، نه تنها تلاشی در بهبود وضع مذکور صورت نمی‌گیرد، بلکه عدم انتشار نشریات علمی به دلیل وجود این قبیل مشکلات، بهانه‌ای می‌شود که مسئولین امر امتیاز انتشار این نشریات را به علت عدم رعایت ترتیب انتشار لغو نمایند!
وضعیت پیش گفته شرایطی را ایجاد کرده که در آن هرچند نشریات علمی متعلق به اشخاص حقوقی (مانند انجمن‌های علمی) به سختی و با استفاده از دیگر بودجه‌هایشان منتشر می‌شود، اما عملا امکان فعالیت علمی در قالب نشریات دانشجویی مستقل از دانشجویان گرفته شده است. حال آنکه این میزان مضیقه مالی، خصوصا با توجه به پتانسیل‌های موجود در دیگر بخش‌ها مانند معاونت‌های پژوهشی دانشگاهها و دستگاه‌های آموزش عالی و یا معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و ...، قابل درک نمی‌باشد.
در نظر گرفتن امتیازات پژوهشی و یا برخی مزایای آموزشی برای نشریات علمی دانشجویی و دست اندرکاران آنها، از دیگر موارد مهمی است که مورد تقاضای دانشجویان فعال در این عرصه می‌باشد. فضای نسبتا بسته و رانتی حاکم بر نشریات علمی پژوهشی، مسیر تولید علم در دانشگاه‌های کشور را با مشکلات متعددی مواجه کرده است. در چنین فضایی، تدبیر سازوکارهای حمایت معنوی از نشریات علمی دانشجویی که تکثر، تنوع و آزادی بیان از جمله اقتضائات ذاتی آنها می‌باشد، قطعا به شکست فضای بسته، آلوده و رانتی حاکم بر پژوهش در دانشگاهها کمک شایانی می‌کند.
محدودسازی توزیع نشریات علمی دانشجویی تنها در فضای فیزیکی همان دانشگاه(که فقط به چند ده نفر دانشجو و استاد موجود در آن زمینه تخصصی آموزشی منحصر می‌شود)، از دیگر محدودیت‌های بلاتوجیهی است که برای نشریات علمی وجود دارد. حال آنکه شکوفایی علمی در کشور، از طریق تولید و انتشار مطالب علمی در میان اهالی فن و متخصصین و صاحب نظران و دانشگاهیان و امکان ارائه نظرات و گفتگوی علمی در قالب نشریات دانشگاهی حاصل می‌شود.
لذا محدود کردن دامنه توزیع این نشریات به چارچوب فیزیکی یک دانشگاه، اساسا امکان تبادل نظر و بحث و انتقال مفاهیم علمی و در نتیجه ایجاد فضای بالنده و پویای علمی در دانشگاهها را از بین می‌برد. حذف چنین محدودیت‌هایی و امکان انتشار آزادانه نشریات دانشجویی و همچنین نقش آفرینی دانشگاه در معرفی نشریات علمی خود به دیگر دانشگاهها و پژوهشگاه‌ها و دستگاه‌های اداری و یا نهادهای علمی مرتبط و برگزاری جشنواره‌های تخصصی ویژه نشریات علمی، همه و همه می‌تواند تأثیر بسزایی در ارتقای سطح اثرگذاری و جایگاه و کیفیت نشریات علمی دانشجویی داشته باشد.
همچنین فرصت بهره‌گیری از تکنولوژی‌های روز و امکانات گسترده موجود در نشر الکترونیک(که ذاتا از نظر زمانی و مکانی قابل محدودیت گذاری نیست و هزینه‌های به مراتب پایین‌تر و به صرفه‌تری دارد و عرصه مناسبی برای شکوفایی خلاقیت‌های دانشجویی است)، مسأله مهم دیگری است که در سالیان اخیر آن چنان که باید و شاید مورد توجه و حمایت مسئولین دانشگاهها و دستگاه‌های آموزش عالی قرار نگرفته است.
وجود نظارت‌ها و سانسورهای قبل از انتشار غیرقانونی و بلاتوجیه و یا الزام نشریات علمی به درج مطالب یا تصاویری خاص، تعیین و اعمال پیش شرط‌هایی مانند نظارت و مشورت اجباری با برخی اشخاص پیش از انتشار (که منجر به تحمیل نظرات این افراد بر نشریه می‌گردد)، برخوردهای سختگیرانه و غیرقانونی با برخی نشریات علمی در بعضی دانشگاهها، صدور احکام توقیف و یا برخوردهای غیرقابل قبول با پاره‌ای از نشریات علمی (خصوصا نشریات فعال در رشته‌های علوم انسانی) و یا دست اندرکاران آنها، ایجاد محدودیت‌های غیرواقع بینانه در انتخاب زمینه‌های انتشار برای نشریات متعلق به انجمن‌های علمی و یا اعمال برخی ضوابط سختگیرانه در خصوص رعایت زمینه انتشار علمی توسط نشریات علمی، وجود نگاه‌های تنگ نظرانه و اعمال ممنوعیت‌های بلاتوجیه در انتخاب نام و زبان نشریه که منجر به ایجاد مشکلات متعدد برای چاپ و انتشار نشریات چند زبانه و یا غیرفارسی شده است و عدم اهتمام کافی به آموزش دست اندرکاران نشریات دانشجویی، از دیگر مشکلاتی است که روند انتشار و توسعه نشریات علمی دانشجویی در کشور را دچار وقفه و اخلال کرده است.
حال با توجه به اینکه لزوم اهتمام بیشتر دانشگاه به نقش اساسی خود (که همان تولید علم است) بارها مورد تأکید تمامی مسئولین و صاحب نظران و اساتید قرار گرفته و نقش مثبت و اثرگذار دانشجویان در این خصوص غیرقابل انکار است، انتظار می‌رود که شما به عنوان مسئولین دستگاه‌های آموزش عالی کشور، بیش از پیش به رفع مشکلات موجود توجه کرده و زمینه‌های فعالیت دانشجویان در این عرصه را مهیا سازید؛ چرا که توجه بیش از پیش به نشریات علمی دانشجویی، امکان مشارکت آزادانه و برابر تمامی دانشگاهیان در روند تولید و گسترش علم را فراهم می‌نماید.»
