بر اساس قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگلها و مراتع عاملان قطع و از بین رفتن درختان و مراتع بنا بر میزان تخلف خود به حبس یا جزای نقدی و یا هردو مجازات محکوم می‌شوند.
به گزارش مرور نیوز، درختان و منابع طبیعی چه قبل و چه بعد از اسلام در فرهنگ ایرانیان به لحاظ یک موهبت خدادادی دارای جایگاه ویژه و ارزشمندی بوده است و خداوند هم در قرآن کریم در آیات بسیاری از درختان یاد می‌کند.
اما متأسفانه در صد سال اخیر در کشور ما فن‌آوری لجام گسیخته با شتاب بیشتری به سوی آن هجوم آورده و با وجود قدمت و سابقه تاریخی در اهمیت و حفظ طبیعت، متأسفانه نقش طبیعت و پاسداشت حرمت آن هم در زمره مسائل بی‌اهمیت قرار گرفته است.
متأسفانه روند تخریب و قطع درختان در مرحله بحران قرار دارد، آتش‌سوزی‌های عظیم و گسترده در جنگل گلستان که طی سال‌های گذشته به عمد یا بر اثر سهل‌انگاری و عوامل جوی در چندین نوبت اتفاق افتاد،منجر به نابودی بیش از صدها هکتار از درختان جنگلی شد و حجم بزرگی از درخت‌ها و گونه‌های مختلف گیاهی از بین رفتند.
غیر از آتش‌سوزی در جنگلها یکی از علل نابودی درختان قطع آنها توسط افراد و یا برخی سازمان‌ها و ارگان‌های دولتی و غیردولتی است که صورت می‌گیرد.
اما باید دید که قانون برای متخلفان این حوزه و کسانی که اقدام به تخریب درخت، جنگلها و مراتع می‌کنند چه مجازاتی را تعیین کرده است.
فصل ششم قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگلها و مراتع مصوب 1346.5.25 در 51 ماده به شرح زیر به مجازات‌های مربوط به جرائم در این حوزه پرداخته است.
ماده 42 تهیه چوب و هیزم و ذغال و بریدن و ریشه‌کن کردن درختان و نهال‌ها در منابع ملی شده و متعلق به دولت و همچنین در توده‌های جنگلی‌بدون موافقت کتبی سازمان جنگلبانی ممنوع است، این قبیل فرآورده‌ها به نفع سازمان جنگلبانی ضبط می‌شود و متخلف به پرداخت جریمه از یکصد تا‌یک هزار ریال نسبت به هر درخت یا هر متر مکعب هیزم یا ذغال و به حبس تأدیبی تا 6 ماه محکوم خواهد شد.
ماده 43 بریدن و ریشه‌کن کردن بوته‌ها و خارها و درختچه‌های بیابانی و کویری و کوهستانی در مناطق کویری و بیابانی ممنوع است متخلف به‌حبس تکدیری تا 10 روز یا پرداخت غرامت تا 201 ریال محکوم و در صورت تکرار به هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
تبصره - انجام عملیات مذکور در ماده بالا در صورتی که به منظور زراعت یا درختکاری و ایجاد بادشکن یا مرتع مشجر یا غیر مشجر و همچنین به‌منظور تأمین حوائج دیگر اهالی باشد یا اجازه سازمان جنگلبانی و طبق شرایطی که از طرف سازمان مزبور تعیین می‌شود مجاز است.
ماده 44 - چرانیدن بز در جنگلها و مراتع و مناطقی که از طرف سازمان جنگلبانی تعیین و آگهی شده است ممنوع و متخلف به پرداخت غرامت از‌ده تا یکصد ریال برای هر رأس بز محکوم می‌شود.
ماده 45 آتش زدن نباتات در مزارع و باغات داخل یا مجاور جنگل بدون اجازه و نظارت مأموران جنگلبانی ممنوع است در صورتی که در نتیجه‌بی‌مبالاتی حریق در جنگل ایجاد شود مرتکب به حبس تأدیبی از 2 ماه تا یک سال محکوم خواهد شد.
ماده 46 هر کس مبادرت به کت زدن یا روشن کردن آتش در تنه درخت جنگلی نماید به حبس تأدیبی از 3 ماه تا یک سال و برای هر درخت که‌کت یا پی‌زده و یا در آن آتش روشن کرده باشد به پرداخت جریمه نقدی از یکصد ریال تا یک هزار ریال محکوم خواهد شد.
ماده 47 - هر کس در جنگل عمداً آتش‌سوزی ایجاد نماید به حبس مجرد از 3 تا 10 سال
محکوم خواهد شد در صورتی که مرتکب مأمور‌جنگلبانی باشد به حداکثر مجازات مذکور محکوم می‌شود.
تبصره - در موقع آتش‌سوزی در جنگلها کلیه مأموران دولتی اعم از لشکری و کشوری و شهرداری‌ها که در نزدیکی آن محل باشند در مقابل تقاضای مأموران جنگلبانی یا ژاندارمری یا بخشداری موظفند با کلیه وسایل ممکنه دولتی و شهرداری که در اختیار دارند در آتش نشانی کمک نمایند مأموران کشوری و شهرداری که در ایفای این وظیف مسامحه و قصور نمایند بر حسب مورد طبق مقررات مواد 58 و 59 قانون استخدام کشوری مجازات‌می‌شوند. در مورد مأمورین لشکری تعقیب و مجازات آنان طبق مقررات و قوانین نظامی خواهد بود.
ماده 48 - حمل چوب و هیزم و ذغال حاصله از درختان جنگلی در تمام نقاط کشور به استثناء داخله شهرها بدون تحصیل پروانه حمل از سازمان جنگلبانی ممنوع است و چنانچه مرتکب فاقد پروانه بهره‌برداری باشد طبق قانون مجازات مرتکبین قاچاق تعقیب خواهد شد در صورتی که دارای پروانه بهره‌برداری باشد فقط عین مال به سود سازمان جنگلبانی ضبط می‌شود.
حمل چوب و هیزم و ذغال از شهرها به دهات مجاور در حدود مصرف شخصی مجاز است حدود این اجازه در آیین‌نامه اجرایی این قانون تعیین‌خواهد شد.
تبصره 1 حمل مجدد چوب و ذغال و هیزم مجاز بین شهرهایی که سازمان جنگلبانی آگهی خواهد کرد احتیاج به صدور پروانه ندارد.
تبصره 2 در صورتی که چوب یا هیزم یا ذغالی که برای مصارف روستایی جنگل‌نشینان یا دهکده‌های مجاور جنگل اختصاص داده شده به نقاط‌دیگر حمل شود قاچاق محسوب و طبق مقررات قانون کیفر مرتکبین قاچاق با مرتکب رفتار خواهد شد.
تبصره 3 راننده وسیله نقلیه که چوبهای بدون پروانه را عاملاً حمل کرده باشد معاون جرم محسوب و علاوه از مجازات مقرر از دو ماه تا یک سال‌از حق رانندگی محروم می‌شود. مأموران سازمان جنگلبانی باید پروانه رانندگی را از مرتکب اخذ و ضمیمه پروانه به دادگاه صلاحیت‌دار ارسال دارند.
ماده 49 استفاده از کوره ذغال موجود یا احداث کوره ذغال جدید در جنگل یا مجاور آن مستلزم داشتن پروانه از سازمان جنگلبانی است و متخلف به یک ماه تا 6 ماه حبس تأدیبی محکوم خواهد شد.
تبصره - سازمان جنگلبانی مجاز خواهد بود که کوره‌های ذغال بدون پروانه مذکور در این ماده را خراب نماید.
ماده 50 به منظور احیاء جنگل‌های سوخته و منابع ملی که بی‌رویه بهره‌برداری و مخروبه گردیده و همچنین توده‌های جنگلی مذکور در تبصره 2ماده دوم قانون ملی شدن جنگلها سازمان جنگلبانی مکلف است با انتشار آگهی و نصب تابلو حدود آنها را تعیین و قرق اعلام کند و تا مدتی که سازمان‌جنگلبانی مقتضی بداند هر گونه دخل و تصرف ممنوع است.
متخلف از جهت قطع اشجار طبق مقررات این قانون تعقیب و برای چرای دام به پرداخت غرامت برای هر رأس دام در روز از یازده تا یکصد ریال و‌خسارت وارد به منابع ملی قرق شده محکوم خواهد شد.
همچنین مباشر عمل مجرم محسوب است مگر این که سبب اقوی از مباشر باشد.
ماده 51 هیچ یک از کارکنان سازمان جنگلبانی اعم از فنی یا اداری حق ندارند مستقیماً یا با واسطه در معاملات محصولات جنگل که جنبه تجارت‌داشته باشد شرکت نمایند در صورت تخلف به حبس تأدیبی از یک ماه تا 6 ماه محکوم و همچنین برای همیشه از خدمت کادر جنگلبانی محروم‌خواهند شد.
ماده 52 - علامت ویژه جنگلبانی علامت رسمی دولتی است و تقلیدکننده جاعل محسوب و طبق ماده 99 قانون مجازات عمومی تعقیب خواهد‌شد.
تبصره 1 مأموران جنگلبانی که چکش به آنها سپرده شده مکلف به حفظ چکشهای ویژه سازمان جنگلبانی می‌باشد و چنانچه در اثر عدم مراقبت‌آنها چکش به دست شخص غیر صلاحیت‌دار افتد مأمورین مزبور به تنزل مقام تا یک پایه محکوم خواهند شد و اگر از چکش استفاده سوئی شده باشد که مطابق این قانون عمل مزبور قاچاق محسوب باشد مأموری
که چکش به او سپرده شده به مجازات معاونت در جرم قاچاق محکوم می‌گردد.
تبصره 2 اشخاصی که از چکشهای ویژه سازمان جنگلبانی سوء‌استفاده نمایند مشمول این ماده خواهند بود.
تبصره 3 هر گاه مأموری که چکش به او سپرده شده شخصاً و یا با تبانی شخص دیگری از چکش سوء استفاده نماید به حداکثر مجازات مباشر‌اصلی جرم مذکور در این ماده محکوم
خواهد شد.
