شمارش معکوس نوروز 1402 در حالی شروع به نواخته شدن کرده که تقریباً سبد صداوسیما با چالش بزرگ چهره‌های شاخص روبرو است و به‌نوعی می‌توان ویژه‌برنامه‌های عید و رمضان امسال را بدعتی جدید از تجربه‌های نو قلمداد کرد.
به گزارش مرور نیوز به نقل از خبرگزاری موج، نوروز برای ما ایرانی‌ها سرشار از خاطره است، خاطراتی که برایمان فراموش‌نشدنی است، از بدوبدوهای اسفند، خرید، چیدن سفره هفت‌سین، عیدی گرفتن‌ها و خیلی خاطرات دیگر که همیشه وجود دارند و هرسالی که می‌گذرد خاطره جدیدی را برایمان رقم می‌زند. چند سالی است که شمایل برپایی آیین عید باستانی نوروز برای مردم ایران تغییر کرده است.
روزهایی که که به اجبار کرونا بهترین فرصت سفر و دیدوبازدید بودند، به‌روزهای خانه‌نشینی و انزوا بدل شده بود. در چنین موقعیتی، این جادوی تصویر بود که خانه‌ها را گرم می‌کرده است و سریال‌ها و فیلم‌های سینمایی به جمع خانواده‌ها آمده اند. هنرمندان و برنامه‌سازان از این فرصت دیده شدن نهایت بهره‌برداری را کرده و علاوه بر تولید در تلویزیون، در شبکه نمایش خانگی هم حضور دارند.
ویژه بودن ایام نوروز باعث شده تلویزیون برنامه‌های زیادی برای این ۱۳ روز تدارک ببیند و بسیاری از برنامه‌هایی که الآن برایمان خاطره هستند از همین نوروز شروع‌شده‌اند، هادی و هدی، چاق و لاغر، کلاه قرمزی و پسرخاله و خیلی‌های دیگر. گل سرسبد این برنامه‌ها، سریال‌های نوروزی هستند که همیشه برای مخاطبان جذاب بوده‌اند و با شروع زمستان، ساخت این سریال‌ها هم آغاز و بعد در رقابتی نفس‌گیر، انتخاب برای پخش در نوروز شروع می‌شود.
سریال‌های نوروزی چطور شروع شد؟
اولین مجموعه نوروزی که پخش شد و مردم را پای تلویزیون نشاند، نوروز سال ۶۵ بود که تلویزیون با انبوهی از برنامه‌های متنوع نسبت به دو سه سال قبل، خود را نشان داد. مجموعه «شبکه تلویزیونی روستای کارآباد» که در آن زمان به دلیل بار طنز و آموزشی‌اش بسیار مورد توجه قرار گرفت، به کارگردانی و نویسندگی محمدرضا پاسدار از شبکه یک پخش شد. غلامحسین لطفی هم با مجموعه تلویزیونی «آینه» با دو داستان «فالگیر» و «دوران کودکی» به استقبال نوروز ۶۵ رفته بود. در نوروز ۶۶ «هادی و هدی»، «چاق و لاغر» و «هاچین و واچین» سهم شبکه دویی‌ها در نوروز بود. شبکه یک هم با تئاتر تلویزیونی «به سبک آمریکایی» که یک وسترن کمدی بود، ادای‌دینی به نوروز کرد. سال ۶۷ برنامه خاصی برای شبکه‌های مختلف تدارک دیده نشد، اما در نوروز ۶۸ مجتبی یاسینی با سریال «ماجراهای خانه ما» فضای طنزآمیز نوروزی را با فضای خانوادگی و تربیتی تلفیق کرد. بازی‌های قابل‌قبول منوچهر لاریجانی و نسیم اکبری در نقش پدر و مادر و همچنین بازی آرش میرحسینی و سحر نوری در نقش فرزندان آن‌ها هم جزء مهمی از این موفقیت بود.
پخش فیلم‌های سینمایی متنوع و داستان‌های طنز در کنار دو سریال «خانواده اسدالله‌خان» یا «ازدواج پرماجرا» به کارگردانی منوچهر پوراحمد از شبکه یک و «درخت دوستی» به تهیه‌کنندگی اصغر توسلی از شبکه دو راه ورود سریال‌ها را به تلویزیون در نوروز ۶۹ باز کردند.
اما نوروز ۷۲ هم‌زمان با عید فطر بود و اتفاقی جدید و منحصربه‌فرد را برای تلویزیون و برنامه‌های طنز آن رقم زد. روی آنتن رفتن جُنگ طنزگونه «نوروز ۷۲» از گروه اجتماعی شبکه یک بود که با اجرای حسین پاک‌دل و کارگردانی تلویزیونی شیرین جاهد و مهران آزاده، سنگ بنای برنامه‌های طنز نوروزی را در تلویزیون گذاشت. این اثر با نویسندگی و کارگردانی هنری مهرداد خسروی و داریوش کاردان سعی در به طنز کشیدن برنامه‌های تلویزیونی مانند «هنر هفتم»، «بعد از خبر» و «مسابقه هفته» داشت. مهران مدیری، بازیگر این مجموعه که توانست با بازی خاص و منحصر‌به‌فردش خنده بر لبان بسیاری بنشاند، نوید پدیده‌ای را در طنز تلویزیونی می‌داد که سال‌ها بعد مخاطبان از این برنامه به‌عنوان شروع فعالیت هنری این بازیگر یاد می‌کردند.
جورکش‌های تلویزیون خط خورده‌اند
اما طی چند ماه گذشته اتفاقاتی در سطح کشور ناشی از اعتراضات و اغتشاشات رخ داد که موجب واکنش‌های افراطی برخی از سلبریتی ها در شبکه‌های مجازی و درنهایت ممنوع‌التصویری و یا قهر و تحریم جمع قابل‌توجهی از بازیگران و مجریان صداوسیما با این رسانه شد.
با گذشت سال‌ها «کلاه قرمزی»، «عصر جدید»، «خندوانه»، «دورهمی»، «پایتخت» و «زیرخاکی»، که همگی زمانی از برندهای تلویزیون بوده‌اند و اتفاقاً در این سال‌ها و در همین مناسبت‌های نوروز و رمضان توانستند جور برنامه‌های کم مخاطب را به‌نوعی بکشند و آمار بیننده‌های تلویزیون را جابه‌جا کنند.
حال باید دید در سالی که صداوسیما ریسک کنار گذاشتن این بِرندها را به جان خریده است، آیا برگ برنده‌های جدیدی را برای مخاطبان و منتقدانش رو می‌کند یا باید روندی تخت و ساکن را در تلویزیون شاهد باشیم که فرصت به‌دست‌آمده را ازدست‌رفته می‌بیند. هرچند از همین حالا می‌توان فصل جدید «نون. خ» را به‌عنوان تک امید تلویزیون در این ایام به‌حساب آورد.
پارسال ویژه‌برنامه‌های نوروز را چه کسانی اجرا می‌کردند، امسال قرعه به نام کیست؟
واقعیت امر این است که فصل بهار هم که به‌خودی‌خود ماراتنی همیشگی برای صداوسیما بوده است و شبکه‌های سیما بهترین بودجه‌ها یا بیشترین امکانات به اختیار درآمده تا هر شبکه بهترین برگ برنده خود را رو کند.
ویترین ویژه این تورنمنت، مجریان برنامه‌های تحویل سال هستند، مجریانی که هر یک می‌خواهند بهترین خود را عرضه کنند و ارزش‌افزوده‌ای برای مخاطبشان داشته باشند سال گذشته شبکه اول؛ علی ضیا با فرمول یک، شبکه دو با داریوش فرضیایی یا همان عموپورنگ، شبکه سه با احسان علیخانی و عصر جدید و شبکه نسیم با رامبد جوان و خندوانه اجرا داشتند.
حال گزینه‌های احتمالی نوروز 1402؛ تاکنون فقط قهرمان‌ها با اجرای یوسف تیموری و ایمان قیاسی گزینه نهایی اعلامی از سوی صداوسیما معرفی شده اند.
کفه ماراتن سریال‌های نوروز در سال 1401 در مقایسه با 1402
زیرخاکی، خداداد، نجلا و دردسرهای شیرین منتخب سال گذشته بودند و اما امسال نون خ، وضعیت زرد و آتش و باد، آقای قاضی منتخب تلویزیون برای نوروز آتی خواهند بود.
ناگفته پیداست وزن کمی و کیفی ویژه‌برنامه‌های تلویزیونی از سال گذشته تاکنون به‌هیچ‌عنوان قابل قیاس نیست نکته قابل‌توجهی که رئیس سازمان صداوسیما در پاسخ به آن مبنی که «آیا در غیاب برندها می‌توانند از فرصت هم‌زمانی دو مناسبت به‌خوبی استفاده کنند؟ اظهار کرد: با توجه به اینکه این هم‌زمانی تا سه سال آینده ادامه خواهد داشت، این روند به همکاران ما کمک می‌کند برای اینکه بتوانند در تولیدات سرگرم‌کننده و مشخصاً در حوزه‌های تلویزیونی، نمایشی، مسابقات و برنامه‌های جذاب تلویزیونی تجربه جدیدی داشته باشند؛ هم در مناسبت اعتقادی و مذهبی ماه مبارک رمضان و هم در فضای شادی و نشاط سال نو.
جبلی افزود: این هم‌زمانی فرصت بسیار خوبی است و درعین‌حال چالش بسیار بزرگی برای ماست که امیدواریم همکاران این تجربه را به‌خوبی کسب کنند و مورد رضایت مخاطبان هم قرار بگیرد. درهرصورت هر دو مناسبت، مناسبت‌های بهجت‌آور و بسیار قابل‌توجهی هم در حوزه معنوی و هم در حوزه ملی است.»
اما آنچه در عمل شاهد آن هستیم این آسیب است که سال‌هاست تلویزیون با انتقادی مبنی بر کنار گذاشتن یک‌باره مجری‌ها، کاراکترها، برنامه‌ها و برنامه‌سازانی که محبوب می‌شوند، مواجه است و در این راستا برنامه‌های زیادی مثل «نود»، «کلاه قرمزی»، سریال «پایتخت»، «دورهمی»، «خندوانه»، «عصر جدید» و ... بدون خداحافظی، از آنتن حذف‌شده‌اند. مجموعه‌هایی که هرکدام سرمایه‌ای عظیم برای رسانه ملی محسوب می‌شوند و سال‌ها زمان و هزینه صرف شده است تا به جایگاهی برسند که تلویزیون بتواند از آن‌ها در جهت تعامل بیشتر با مخاطب بهره ببرد. حالا مسئله‌ای که بیش از هر مقوله‌ای مخاطبان تلویزیون را تحت تأثیر قرار می‌دهد، فقدان جرقه‌ها یا اصطلاحاً بِرندهایی است که بیننده را پای تلویزیون به تماشا ترغیب کند. پس می‌توان گفت در شرایط فعلی که صداوسیما با چالش جذب مخاطب مواجه است، دست‌کم یا باید تلاش کند تا جایگزین‌های جدیدی را برای رفته‌ها معرفی کند و یا اینکه با سازش و تعامل با برنامه‌سازانِ کهنه‌کارتر، به بازتولید برندهای مطرحش بپردازد.
