در حالی که ابهاماتی در مورد چرایی برگزاری همایشی در بررسی نقش نِوِلکِشور، شخصیت هندی علاقه‌مند به ادبیات فارسی، توسط خانه کتاب وجود دارد، معاون این موسسه از این اقدام دفاع کرد.
به گزارش مرور نیوز، روابط عمومی موسسه خانه کتاب در خبری که امروز چهارشنبه 4 اسفند برای رسانه‌ها ارسال کرده، از برگزاری همایشی بین‌المللی با عنوان «نقش منشی نِوِلکِشور در گسترش زبان و ادبیات فارسی در جهان» توسط «موسسه خانه کتاب» و با همکاری «دانشگاه دهلی» و «رایزنی فرهنگی ایران در هند» طی روزهای 5 و 6 اسفند (فردا و پس فردا) در دهلی نو پایتخت هندوستان، خبر داده است.
مطابق این خبر، «در این همایش که با حمایت «موسسه بیاض» و فصلنامه‌های «نقد کتاب میراث»، «نقد کتاب هنر» و… برگزار می‌شود، 30 نفر از اساتید دانشگاه‌های هند، پاکستان، قزاقستان، انگلستان، ایران و... حضور خواهند داشت و پنل‌های تخصصی برای بررسی نقش منشی نِوِلکِشور در گسترش زبان فارسی در جهان، در آن برگزار می‌شود. رونمایی از 5 کتاب با عناوین «منشی نِوِلکِشور و خدمات ادبی ایشان»، «خطاطان و خوشنویسان چاپخانه منشی نِوِلکِشور»، «یادبود منشی نِوِلکِشور»، «خدمات کاتبان هند به زبان و ادبیات فارسی» و «نامه منشی» از طرف ایران درباره نقش منشی نِوِلکِشور در گسترش زبان فارسی، از دیگر برنامه‌های همایش یادشده است.»
اعلام برگزاری این همایش بین‌المللی توسط خانه کتاب در حالی صورت می‌گیرد که ابهامات و سوالاتی در مورد افرادی که از ایران برای شرکت در این همایش به دهلی سفر کرده‌اند، نحوه انتخاب آنها برای شرکت در این همایش، ارتباط زمینه کاری آنها با موضوع همایش و اینکه آیا اساساً برگزاری یک همایش بین‌المللی در کشوری دیگر، آن هم در خصوص چنین موضوعی، جزو وظایف موسسه یادشده هست یا خیر؟ ، وجود دارد.
برای یافتن پاسخی به این سوالات، در گام اول، سری به وبسایت «خانه کتاب» زدیم تا اطلاعاتی درباره وظایف تعیین شده برای این موسسه، به دست بیاوریم: این وبسایت، موسسه خانه کتاب را اینگونه معرفی می‌کند: «خانه کتاب موسسه‌ای غیرانتفاعی و غیردولتی است که با هدف ارائه خدمات اطلاع رسانی در زمینه کتاب‌های منتشر شده در ایران از سال 1372 آغاز به کار کرده و پایگاه اینترنتی آن به منظور در دسترس قرار دادن اطلاعات کتاب‌ها، در سال 1377 تأسیس شده است.»
ابهامات و سوالاتی در مورد افرادی که از ایران برای شرکت در این همایش به دهلی سفر کرده‌اند، نحوه انتخاب آنها برای شرکت در این همایش، ارتباط زمینه کاری آنها با موضوع همایش و اینکه آیا اساساً برگزاری یک همایش بین‌المللی در کشوری دیگر، آن هم در خصوص چنین موضوعی، جزو وظایف موسسه یادشده هست یا خیر؟ همچنین حمایت «موسسه بیاض» (که مدیریت آن و مدیریت عامل موسسه خانه کتاب، در واقع یک نفر است) و فصلنامه‌های «نقد کتاب میراث»، «نقد کتاب هنر» و… (که باز هم مدیریت مسئولی آنها بر عهده همان نفر است) از این همایش، این شائبه را به وجود می‌آورد که چرا این مشارکت در برگزاری همایش یادشده - البته در صورت تائید ضرورت برگزاری آن - انحصاری صورت گرفته و نهادهایی دیگر به مشارکت گرفته نشده‌اند!؟
افشین داورپناه معاون فرهنگی موسسه خانه کتاب، در گفتگو با خبرنگار مهر و در پاسخ به سوالات و ابهامات به وجود آمده پیرامون چرایی برگزاری همایش یادشده توسط این موسسه و نحوه انتخاب موسسات و نهادهای حامی و همچنین افراد مختلف برای مشارکت در آن، ابتدا به نقش «نول کشور» در فرهنگ و زبان فارسی معاصر اشاره کرد و با بیان اینکه ما مدیون کوشش‌های او هستیم چرا که بیشترین و مهمترین کتاب‌های اررشمند فارسی برای نخستین بار در طول 37 سال - بین سال‌های 1860 تا 1895 - در چاپخانه نِوِلکِشور و به همت او چاپ و منتشر شده است، گفت: تعداد کتاب‌هایی که نِوِل‌شِکور منتشر کرده، آنقدر متنوع و زیاد است که هیچکدام از ناشران ایرانی هنوز هم به تعداد، تنوع و اهمیت کتاب‌های او کتاب منتشر نکرده‌اند.
وی افزود: کتاب‌های مثنوی معنوی، شاهنامه، جامع‌التواریخ، دیوان بیدل، دیوان صائب و کیمیای سعادت، اخلاق ناصری، آثار سنایی و جامی و ... حتی بسیاری از نویسندگان گمنام برای نخستین بار در این چاپخانه چاپ شده و به دست ایرانی‌ها رسیده است. توجه داشته باشیم که این کتاب‌ها از روی نسخه‌های خطی موجود تهیه می‌شده و حتی برخی به فارسی ترجمه می‌شده است؛ یعنی به زبان عربی، هندی یا اردو بوده و اول به فارسی ترجمه می‌شده است؛ در واقع نِوِل‌شِکور در کنار چاپخانه عظیم خود که سیصد دستگاه چاپ داشت و در بسیاری از شهرهای هند، شعبه داشت، یک دارالترجمه هم راه اندازی کرده بود. حتی در زمینه چاپ بسیاری از فرهنگنامه‌ها مثل برهان قاطع، فرهنگ جهانگیری، فرهنگ آنندراج و ... برای اولین بار این نِوِل‌شِکور بود که پیشگام بود.
معاون فرهنگی موسسه خانه کتاب در ادامه با بیان اینکه تهیه فهرستی از کتاب‌هایی که در این چاپخانه به زیور طبع آراسته شد و پژوهش درباره این نسخ و همچنین تلاش برای بررسی و تصحیح آنها، یک کار لازم و ضروری برای پاسداشت میراث مکتوب فرهنگ ایرانی اسلامی است، اضافه کرد: رایزنی فرهنگی ایران و دانشگاه دهلی حمایت کننده این برنامه در هند هستند و با هزینه آنها این برنامه برگزار می‌شود. خانه کتاب پیشنهاد دهنده و هماهنگ کننده بوده است. همچنین از آنجا که کتاب‌های چاپ شده، در موضوعات گوناگون بوده، برخی فصلنامه‌های نقد کتاب مثل فصلنامه نقد کتاب میراث و هنر و کودک و نوجوان هم پشتیبانی معنوی از این برنامه داشته‌اند.
این مقام مسئول در خانه کتاب همچنین گفت: معرفی کتاب‌هایی مربوط به این حوزه‌ها که چاپخانه نِوِل‌شِکور منتشر کرده و بحث درباره کیفیت و چگونگی این کتاب‌ها، کاری است که فصلنامه‌های تخصصی متناسب با موضوع خود می‌توانند به آن بپردازند. اولین اقدام هم تهیه فهرست جامع از این نسخ در موضوعات کوناگون است. نکوداشت کسانی که در حوزه نشر و کتاب به زبان فارسی خدمت کرده‌اند، یکی از کارهای ضروری است که هر نهادی در این حوزه باید به آن بپردازد؛ توجه داشته باشیم که این نکوداشت‌ها زمینه توجه مجدد به برخی آثار است؛ گاهی برخی از این نکوداشت‌ها منجر به پژوهش‌های جدید، تصحیح و انتشار مجدد برخی آثار و... می‌شود این خودش خدمتی به تولید محتوای محققانه به زبان فارسی است.
داورپناه در ادامه و با بیان اینکه افرادی مانند آقایان مجید غلامی جلیسه (مدیرعامل خانه کتاب)، محسن جعفری مذهب، علی بوذری، علی کاشفی خوانساری (سردبیر فصلنامه نقد کتاب کودک موسسه خانه کتاب) برای شرکت در این همایش به دهلی رفته‌اند، زمینه کاری و فعالیت آنها را با موضوع همایش «مرتبط» عنوان کرد و در خصوص هزینه‌های این حضور و برگزاری همایش یادشده و نحوه تامین بودجه آن، با بیان اینکه «بودجه چندانی برای این همایش اختصاص نیافته است»، گفت: مگر ما چند نفر مثل نِوِلکِشور در حوزه زبان فارسی داریم که با میل باطنی خودشان و نه بر حسبِ وظیفه، آن هم در کشوری غیر از ایران، این همه به زبان و ادبیات فارسی خدمت کرده است باشند!؟
وی ضمن بیان این نکته که پاسداشت خادمان نشر در حوزه زبان و ادبیات فارسی، در حیطه وظایف خانه کتاب می‌گنجد، در عین حال گفت: البته اگر بخواهیم با معیار اولویت‌ها، برگزاری این همایش را بررسی کنیم، ممکن است حرف شما درست و انتقادتان، وارد باشد اما واقعیت این است که در بسیاری موارد، اولویت بندی‌ها مشکل است. ما می‌توانیم درباره پیشینه نشر فارسی در آلمان، روسیه قدیم، لبنان و هند هم فعالیت کنیم؛ به هر حال بخشی از نشر آثار حوزه زبان و ادبیات فارسی، مرهون تلاش‌هایی است که پیشترها، در این حوزه‌های تمدنی صورت گرفته است. از این جهت، به عقیده من برگزاری این همایش در دهلی، قابل دفاع و حتی ضروری است.
